Digitalisering heeft steeds meer impact op het welzijn van kinderen en jongeren, maar er is nog meer onderzoek nodig om dat te duiden. Op nationaal en lokaal niveau is het vooral belangrijk om de effecten van de online leefwereld op jonge mensen op te nemen in integraal preventief jeugdbeleid. Dat adviseert de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in het Trendrapport Informatiesamenleving 2024.
Het rapport belicht naast de ontwikkelingen van algoritmen, AI en taalmodellen specifiek de impact van digitalisering op het welzijn van kinderen en jongeren. Wetenschappers kunnen nog niet een eenduidig beeld schetsen of deze ontwikkeling de goede kant op gaat. Wel is duidelijk dat de negatieve effecten in ieder geval voorkomen onder jonge mensen die in toch al kwetsbare groepen vallen, concludeert de VNG. ‘Hiermee vergroot de online leefwereld de ongelijkheid tussen groepen jonge mensen.’
De VNG pleit er daarom voor op nationaal en lokaal niveau de effecten van de online leefwereld op jonge mensen op te nemen in integraal preventief jeugdbeleid. ‘Er liggen kansen voor overheden om zich samen in te zetten voor digitale vaardigheden en mediawijsheid. Niet alleen het onderwijs moet hier een rol in spelen, maar ook ouders, jongerenwerkers en bijvoorbeeld sportverenigingen.’
Gemeenten zouden volgens de VNG bij uitstek in staat moeten zijn om hierin een faciliterende en verbindende rol op zich te nemen. Ook vindt de vereniging dat grote technologiebedrijven een grote verantwoordelijkheid hebben om de negatieve effecten van de online leefwereld op jongeren te verminderen en digitale kinderrechten te beschermen.
Europese kinderen zijn sinds de coronapandemie naar schatting 6 tot 7,5 uur per dag online.
‘AI kan machtsverhoudingen veranderen’
In het trendrapport is ook aandacht voor AI en algoritmen. ‘AI is niet zomaar een technologie, maar een systeemtechnologie die de samenleving fundamenteel zal veranderen’, schrijft de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. ‘AI kan ook tot een machtsverschuiving in de samenleving leiden. Daarbij is het belangrijk om te beseffen dat AI altijd een eigenaar heeft en primair wordt ingezet om diens belangen te dienen. De kunst is om als overheid zo te sturen dat AI de collectieve belangen van de samenleving dient. En niet slechts die van een kleine groep mensen.’