De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en ZonMw (ZorgOnderzoek Nederland, Medische Wetenschappen) hebben beide de op 16 april gepubliceerde Barcelona Declaration on Open Research Information ondertekend.
De Barcelona Declaration is een nieuw internationaal initiatief dat de open beschikbaarheid van onderzoeksinformatie wil bevorderen. Specifiek richt het zich op het toegankelijk maken van bibliografische metadata. Daarmee is het onderdeel van de bredere opensciencebeweging.
Onderzoeksinformatie speelt wereldwijd een cruciale rol in onderzoeksbeleid en -analyse. Het gaat dan bijvoorbeeld om informatie over onderzoekers en over wetenschappelijke resultaten en het gebruik en de impact daarvan (niet om data die tijdens onderzoek worden verzameld). Het probleem is dat veel van deze data zich achter een betaalmuur van commerciële aanbieders bevinden. Bovendien is al jaren bekend dat data selectief zijn. Zo worden bijvoorbeeld grote delen van de wetenschappelijke literatuur (vooral niet-Engels materiaal en niet-Westerse publicaties) niet geïndexeerd.
Open infrastructuur
De Barcelona Declaration roept instellingen op om samen te werken bij het open beschikbaar maken van onderzoeksinformatie via open infrastructuur. Door ondertekening verklaren NWO en ZonMw er met de andere ondertekenaars naar te streven bij beleidsevaluaties of -analyses die ze zelf uitvoeren, waar mogelijk gebruik te maken van open (meta)data. En waar NWO en ZonMw zelf producent zijn van dergelijke data, die zo open als mogelijk te delen.
Dat sluit aan bij stappen die NWO en ZonMw in het recente verleden al hebben gezet, bijvoorbeeld met de overstap naar het gebruik van open data voor de eigen open access monitor, het open beschikbaar stellen van informatie over gefinancierde projecten via een open API (NWO), het werk op het gebied van persistent identifiers en de steun die NWO al enkele jaren verleent aan internationale openscience-infrastructuren zoals Crossref, het Initiative for Open Citations, Public Knowledge Project en de Directory for Open Access Journals.
Mogelijke samenwerking OpenAlex
De ondertekening van de Barcelona Declaration heeft geen consequenties voor het gebruik van gesloten commerciële bibliografische databases voor door NWO en ZonMw gefinancierde onderzoekers. Ook zullen de financiers zelf in het beoordelingsproces soms nog aangewezen zijn op applicaties die gebruikmaken van gesloten metadata, bijvoorbeeld bij het toetsen op conflicts of interest. Wel gaan NWO en ZonMw – samen met de andere ondertekenaars – onderzoek doen naar het gebruik van open alternatieven. In dat kader onderzoekt NWO ook de mogelijkheid tot een strategische samenwerking met OpenAlex, een van de grootste volledig open bibliografische databases in de wereld.