De vraag: De Europese Commissie wil de regelgeving rondom auteursrecht gaan herzien. Een van de dingen waarvoor er volgens de Commissie een wettelijke uitzondering op dat auteursrecht moet komen, is tekst en datamining (TDM, ook wel als ‘content mining’ aangeduid). Dit is het gericht zoeken naar statistische verbanden in gegevensverzamelingen (databanken) ten behoeve van wetenschappelijk, journalistiek of commercieel gebruik. TDM zou moeten worden toegestaan voor ‘public interest research organisations’. Maar wat zijn dat? Aan welke kenmerken moet een organisatie straks voldoen om van de TDM uitzondering gebruik te kunnen maken?
Door: Raymond Snijders
Raymond Snijders antwoordt: ‘Er wordt al jaren uitgekeken naar een vernieuwde Europese auteursrechtrichtlijn die, als basis voor de auteursrechtwetgeving in de Europese lidstaten, de broodnodige modernisering van het auteursrecht moet gaan brengen. Na een publieke consultatie eind 2013, werd in juli 2015 een adviesrapport van europarlementariër Reda over de nieuwe auteursrecht-regelgeving besproken door het Europees Parlement.
In dit rapport werd onder andere de noodzaak aangegeven voor een uitzondering in de auteursrechtwetgeving om TDM toe te staan voor onderzoeksdoeleinden. In de praktijk blijken databank- en informatieleveranciers barrières op te werpen door ofwel de hoeveelheid opgevraagde data te beperken of te eisen dat er een aparte – en duurdere – licentie voor TDM afgesloten moet worden.
Deze spanning tussen de belangen van onderzoekers en de belangen van, in dit geval uitgevers, maakt ook meteen duidelijk waarom nieuwe uitzonderingen niet gemakkelijk en snel ingevoerd (kunnen) worden in wetgeving. Hoe wenselijk en vanzelfsprekend het ook zou zijn om een nieuwe uitzondering zo vrij mogelijk op te nemen in de auteursrechtregelgeving, in de praktijk levert het flinke discussies op met de partijen die de rechten hebben waarop een uitzondering gemaakt moet worden.
De Europese Commissie probeert die discussie alvast te minimaliseren door in hun plan de mogelijkheid van TDM te beperken tot een specifieke gebruiksgroep en een specifiek gebruik van die verkregen data:
“allow public interest research organisations to carry out text and data mining of content they have lawful access to, with full legal certainty, for scientific research purposes”.
De bovenstaande formulering van de uitzondering lijkt een belofte (naar uitgevers) in te houden dat TDM alleen toegestaan hoeft te worden als een instelling ook echt een eigen toegang heeft gekocht. Hiermee moet waarschijnlijk voorkomen worden dat onderzoekers gebruik gaan maken van de toegang die collega’s of collega-instellingen hebben.
Door TDM alleen toe te staan aan “public interest research organisations” wil men hoogstwaarschijnlijk alle instellingen en bedrijven, die op commerciële basis onderzoek verrichten, uitsluiten. Op die manier wil Europa voorkomen dat uitgevers te hard gaan protesteren zodra dit voorstel wet gaat worden. Dat verklaart ook waarom de term “public interest research organisation” nog niet eerder gebruikt is in Europese wetgeving, besluiten en richtlijnen.
Ik vermoed dat onderzoeksinstellingen die hun onderzoeksresultaten op geen enkele manier commercieel exploiteren al snel onder de uitzondering geschaard zullen worden. Of dit ook de gewenste resultaten gaat opleveren betwijfel ik. Een wettelijke uitzondering zal geen uitgever kunnen dwingen om TDM ook daadwerkelijk (gratis) te faciliteren. Hoe de Europese Commissie hier tegenaan kijkt zullen we over enkele maanden zien als het uitgewerkte voorstel gepresenteerd wordt.’
Ook een vraag?
Raymond Snijders is senior informatiebemiddelaar bij Hogeschool Windesheim.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 1 / 2016. Het gehele nummer kun je hier lezen.