Jeroen de Boer en Edwin Mijnsbergen hebben onlangs het initiatief OpenBibliotheken.nl gelanceerd. Ze noemen OpenBibliotheken.nl, een site die auteursrechtenvrije bronnen ontsluit, een tegengeluid. Een interview.
In hoeverre is OpenBibliotheken een tegengeluid? Bibliotheken en archieven zijn toch al erg bezig met ‘open’?
BiebSearch heeft net 35.000 boeken van Project Gutenberg ontsloten en het Nationaal Archief heeft aangekondigd dat open data een speerpunt is, om maar enkele voorbeelden te noemen. ‘Het is een goede ontwikkeling dat bibliotheken en archieven hun informatie steeds meer openstellen en beschikbaar maken voor anderen. Dat is ook een aspect dat we vanuit OpenBibliotheken ondersteunen. In ons bronnenoverzicht nemen we dit soort archieven en databases daarom ook op.’
‘Wat we echter ook doen is het beschikbaar maken van bronnen die door sommigen als niet-legaal zullen worden beschouwd. Zo verwijzen wij naar torrentsites als The Pirate Bay, maar ook naar de gigantische ebooksite Bookfinder. Onze boodschap daarbij is dat we vinden dat informatieprofessionals deze vrije internetbronnen niet mogen negeren en het zelfs aan hun stand verplicht zijn gebruikers te attenderen op het bestaan ervan, en te instrueren over het gebruik en de gevolgen daarvan. Geen ebooks in de bibliotheek? Onzin, ze staan en masse op internet en we kunnen geïnteresseerden hiermee in aanraking brengen.’
Welke selectiecriteria hanteren jullie voor deze site en waarom kunnen de verwijzingen die OpenBibliotheken.nl geven niet door openbare bibliotheken gegeven worden?
‘Niets wat wij doen, kan ook niet door onze collega’s in bibliotheken gedaan worden. Feit is echter dat het nauwelijks gebeurt. Juist dát gegeven is een van de voornaamste redenen dat we gestart zijn met OpenBibliotheken. Vastgestelde selectiecriteria zijn er eigenlijk nog niet.’
‘In eerste instantie brengen we bronnen samen waarvan we (al dan niet persoonlijk) al gebruikmaakten en die we graag delen met anderen. Daarnaast zien we nu al dat anderen graag bijdragen aan ons overzicht. Tot op heden zijn we bij die aanvullingen geen bronnen tegengekomen die ons op een of andere manier niet bevallen of tegen de borst stuiten. Feit is echter dat dat niet een strikt rationele, maar vaak een gevoelsmatige keuze is.’
‘Het gegeven dat we onze bronnen graag aangevuld zien met die van anderen, vraagt echter ook om een open houding. We zullen daarom niet snel overgaan tot het verwijderen van bijdragen, ook al zien we natuurlijk liever geen aanstootgevende of kwetsende content.’
Wil OpenBibliotheken ook een rol spelen bij het onderhandelen over prijzen en licentievoorwaarden voor digitale content voor openbare bibliotheken?
‘Nee, die rol zien we voor onszelf niet weggelegd, al zal duidelijk zijn dat bijvoorbeeld een model als dat van Creative Commons onze sympathie heeft. Wij zetten daarnaast liever stappen dan dat we ons mengen in stroperige onderhandelingen over bijvoorbeeld ebooks in de bibliotheek of het thuisgebruik van streaming muziek. De bronnen om dat mogelijk te maken zijn er grotendeels allang, dus wachten op een vol ledig uitgewerkt model is niet nodig.’
‘We willen wel benadrukken dat wij absoluut niet tegen afspraken met rechthebbenden zijn. Maar omdat het te lang duurt en dankzij het gegeven dat downloaden in Nederland geheel legaal is, kiezen wij nu voor het laatste. Het is tijd dat bibliotheken zich in discussies met uitgevers veel steviger opstellen. We zijn voor laatstgenoemde partijen een betrouwbare partner die goed betaalt voor mooie materialen, maar op het gebied van digitale content worden we behandeld als een kleuter. Dat is onterecht en bibliotheken moeten zich dat niet laten aanleunen.’
Zou het niet veel beter zijn als de openbare bibliotheken het initiatief overnemen (ook al omdat het voor twee personen veel werk is)? Gaan jullie daar ook aan werken?
‘De afgelopen week hebben we al contact gehad met verschillende spelers uit het bibliotheekveld die ons initiatief op waarde schatten. Als het op een of andere manier breder ingezet kan worden en het aan onze doelstellingen blijft voldoen, werken wij graag met anderen samen.’
‘Tot nu toe is het echter prima te doen en vinden we het bovenal erg plezierig onafhankelijk van anderen onze gang te kunnen gaan. Maar het aanbod dat we van de week kregen om met de Nederlandse hackersgemeenschap onze site te verbeteren, is er bijvoorbeeld een waarop we graag ingaan. Bibliotheken zouden wat ons betreft namelijk veel intensiever met die groep ontwikkelaars moeten samenwerken. Als wij uiteindelijk kunnen aantonen dat we vanuit het niets een mooie dienst hebben opgebouwd, nodigen we bibliotheken graag uit om hiervan gebruik te maken.’
Deze bijdrage komt uit IP nr. 5 / 2012. Het gehele nummer kun je hier lezen