Windows 10 staat voor de deur en de verwachtingen voor deze nieuwe versie van Microsofts besturingssysteem zijn hoog. Een van de meest prominente features is de bijgeleverde digitale assistente Cortana. De gevatte e-knecht kan zelfs ook onderzoeker en student bijstaan. Maar deze hulp heeft zijn prijs.
Door: Vincent Janssen
In 2014 werd Cortana voor het eerst gepresenteerd aan het publiek. Microsofts visie was om een intelligente digitale assistente te ontwikkelen die de Windows-gebruikers kan helpen met het plannen van afspraken, het maken van boodschappenlijstjes en beslissen of je wel of geen paraplu naar je werk moet meenemen.
Concurrenten van Microsoft, zoals Apple en Google, hebben al eerder digitale hulpjes op de markt gebracht, maar met Cortana wordt de menselijkheid van Siri en het zoekvermogen van Google Now samengebracht in één gewiekste en nog intelligentere assistente. Dit keer met academische applicaties.
‘Hey Cortana’
Cortana heeft haar naam te danken aan het geliefde AI-karakter uit Microsofts gamesaga Halo. In Halo wordt de speler namelijk bijgestaan door een gevatte digitale assistente. De menselijkheid van dit personage wilde Microsoft meenemen in Windows 10.
De resultaten zijn verbluffend. Cortana is door een sterk geheugen en een scala aan complexe algoritmes in staat te anticiperen op de behoeftes van de gebruikers. Zeg ‘Hey Cortana, I want chicken wings’ (Cortana is nog niet beschikbaar in het Nederlands) en ze geeft je meteen de route naar de dichtstbijzijnde KFC op je telefoon of laptop. Door de gestelde vragen en commando’s leert Cortana de gebruiker kennen. Hierdoor kan ze proactief handelen, bijvoorbeeld door uit zichzelf te waarschuwen als er een file op de route naar het werk staat.
Microsoft wil met behulp van Cortana’s leervermogen de productiviteit van de Windows-gebruikers vergroten en de werkdruk verlagen. Net als een echte assistente kan Cortana mails voor je versturen, je agenda organiseren of automatisch een etentje met je schoonouders afzeggen als ze merkt dat je vaststaat in het verkeer. Hoe meer Cortana gebruikt wordt – en dus leert –, des te beter zij gaat functioneren. Daarnaast zal Microsoft ook ná de uitrol van Windows 10 continu haar spraak- en zoekvermogen blijven uitbreiden, zoals de mogelijkheden om haar te laten zoeken in academische databases.
Academische waarde
De toepasbaarheid van Cortana is vooral gericht op taken in het dagelijks leven en op kantoor. De mogelijkheden binnen de academische wereld zijn echter minstens zo indrukwekkend. Tot dusver is Cortana vooral gekoppeld aan Microsofts zoekmachine Bing, wiens toegang tot academische bronnen alsmaar toeneemt. Daarnaast heeft Microsoft toegezegd om de toegang van Cortana in Google (Scholar/ Books) en andere databases te verbeteren. De digitale assistente wordt daarmee in staat gesteld om datamining en dataretrieval meer uit handen te nemen van de onderzoeker of student.
Cortana heeft al laten zien dat zij dankzij voorgaande zoekopdrachten actief interessante nieuwsartikelen kan presenteren aan de gebruiker. Als Cortana hetzelfde gaat doen met academische bronnen, hoeft de gebruiker zelf bijna niet meer te zoeken. De Microsoft Academic Search-afdeling werkt er ook aan om de databases en catalogi van universiteiten en onderzoeksinstituten doorzoekbaar te maken voor Cortana. Urenlang zoeken in een database of een dagtrip naar de universiteitsbibliotheek kan de Windowsgebruiker dan uitbesteden aan de virtuele assistente.
Helaas is een aannemelijk neveneffect van deze hulp een verslechtering van de zoekvaardigheden van de gebruikers (lees: luiheid). Het is immers niet meer nodig om zelf te zoeken naar een artikel als Cortana het voorschotelt terwijl jij nog aan het ontbijt zit.
Of Cortana’s academische zoekresultaten optimaal zullen zijn, is ook nog maar de vraag. Zolang haar toegang beperkt blijft tot enkele databases en haar zoekstrategie gebaseerd is op voorgaande zoekopdrachten, bestaat de kans om in een zogeheten ‘filter bubble’ terecht te komen. Gebruikers krijgen hierdoor alleen bronnen te zien die hun opvattingen ondersteunen. Voordat we Cortana zullen omarmen in de academische wereld, moeten we haar dus eerst enkele academische informatievaardigheden aanleren.
Cortana: off
Voor veel Windows-gebruikers zullen de functionaliteiten echter niet opwegen tegen het enorme verlies van privacy. Dat Windows feedback verzendt naar Microsoft is bekend, maar met de komst van Cortana neemt de persoonlijke informatie die teruggestuurd wordt alleen maar toe. Anders dan haar digitale collega-assistentes maakt Cortana namelijk ook gebruik van gegevens van derden, zoals Facebook, Twitter en Foursquare. Microsoft wist nog nooit zoveel van haar gebruikers, dankzij Cortana. Gelukkig zijn er wel mogelijkheden om (functies van) Cortana simpelweg uit te zetten en haar toegang tot privé-informatie in te perken. Voor degenen die deze brutale compagnon aan laten staan, wordt het leven in de 21e eeuw wel wat makkelijker.
Vincent Janssen is specialist Scientific Information bij de Maastricht University Library.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 6 / 2015. Het gehele nummer kun je hier lezen