Door: Eric Sieverts
‘Om het niveau van bibliothecarissen op te voeren is begonnen met de eerste opleiding tot bibliothecaris op hbo-niveau.’
Met die zin begon 14 oktober jl. een artikel in De Ware Tijd – Dé krant die Suriname leest. En dat artikel ging verder met de verzuchting dat de nood daar erg hoog was vanwege de vergrijzing, want ‘het is precies dertig jaar geleden dat de laatste bibliothecaris, afgestudeerd in Nederland, naar Suriname terugkeerde’.
Een opmerkelijk bericht nu in Nederland – met dertigmaal zoveel inwoners als Suriname – nauwelijks nog IDM’ers afstuderen. Net nu het reguliere hbo-onderwijsaanbod in Nederland eigenlijk alleen nog uit veel bredere opleidingen bestaat, waarin vaak nog maar een klein deel van de competenties van de ‘pure’ informatieprofessional aan de orde kan komen.
Opmerkelijk ook, omdat de universitaire opleidingen, zowel in Nederland als in Vlaanderen, al evenzeer in zwaar weer verkeren. Dertig tot veertig jaar geleden plachten al mijn vakgenoten die iets met wetenschappelijke informatie van doen hadden, nog een Opleiding tot Wetenschappelijk Bibliothecaris te volgen bij de Universiteit van Amsterdam. Jaarlijks zaten daar de collegezalen vol met meer dan zestig postdoctorale ‘studenten’. Die generatie is ook hier aan het vergrijzen en voor een deel al met pensioen. Voor de – overigens zeer enthousiaste en kundige – jonge generatie vakspecialisten bij universiteitsbibliotheken en hbo-mediatheken bestaat niet meer zo’n opleiding. Naast de kennis van hun eigen (oorspronkelijke) vakgebied, moeten zij de extra kennis over het informatievak – want dat is wel degelijk ook een vak – op andere manieren bij elkaar sprokkelen.
Manieren daartoe zijn er natuurlijk wel, met modules en cursussen van GO opleidingen, met de VOGIN-cursus als het specifiek om zoeken gaat, en hier en daar nog wat gespecialiseerde instructies. Een module hier en een dagje daar; heel samenhangend is dat niet. Misschien goed voor levenslang leren, maar het voelt wat onbevredigend als je in een vak moet beginnen. En VOGIN en GO worden ook niet bepaald platgelopen door hordes cursisten.
Maar misschien is zo’n complete opleiding niet altijd meer nodig. Met een goede (andere) vooropleiding is veel benodigde extra kennis bijeen te garen via incidentele cursussen, via congressen, via discussies op het web, via webinars en via kennisuitwisseling met collega’s. Zelfstandig kennis opdoen en bijblijven zijn veel makkelijker geworden dan dertig jaar geleden. En laat ik nu ook maar bekennen dat ik zelf nooit een formele opleiding in het informatievak heb genoten; ook dertig jaar geleden al niet. Toch is het met mij nog goed gekomen (geloof ik). Zelfs mag ik nu in Paramaribo anderen bijscholen. De eerste module – over toegankelijk maken van informatie – werd daar enthousiast ontvangen en was uiterst plezierig om te doen. En als u dit leest begin ik net aan de tweede, over ‘zoeken en vinden’. De harde kern van het informatievak hebben ze dan in elk geval gehad.
Eric Sieverts is redacteur van IP en freelance docent en adviseur.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 9 / 2014. Het gehele nummer kun je hier lezen