Door: Geert-Jan van Bussel
Computerized Archival Science. Onder die noemer is Victoria Lemieux, associate professor in de onderzoeksgroep van Luciana Duranti bij de University of British Columbia in Vancouver, gestart met een nieuw project. Op Research Gate beschrijft Lemieux dat computers archiveringsprocessen (als waardering, ordening en beschrijving, behoud en toegankelijkheid) efficiënter kunnen maken. Ze wil computers de verwerking, analyse, opslag en behoud van archiefinformatie laten uitvoeren.
Lemieux’ vooronderstelling is dat traditionele werkwijzen onvoldoende zijn om grote massa’s digitale informatie-objecten te verwerken. Dat is bekend, maar er bestaat huiver voor de gevolgen (houden archivarissen werk?). Lemieux schudt die huiveringen af. Wat ze wil doen bouwt voort op Duranti’s onderzoek naar digitale diplomatiek: het ontwaren van de vorm- en structuurvereisten van digitale informatieobjecten die de integriteit en authenticiteit van informatie waarborgen. Dat onderzoek heeft geleid tot allerlei criteria die door informatietechnologie kunnen worden gebruikt om geautomatiseerd betrouwbare informatieobjecten te realiseren. Lemieux zet een volgende stap. Voor de verwerking van big data is het namelijk nodig de processen die de betrouwbaarheid van informatieobjecten waarborgen (de archiveringsprocessen) door computers te laten uitvoeren.
Ik denk dat het kan. Uiteindelijk. Ik noemde in 2012 in mijn lectorale rede Archiving should be just like an Apple al ‘volledig geautomatiseerde archiveringsomgevingen’ als de toekomst. Mensen zouden intuïtief met computers kunnen werken zonder zich zorgen te maken over de archivering van informatie. Die zou op de achtergrond geautomatiseerd en betrouwbaar worden uitgevoerd.
Ik besteedde in die rede ook een paragraaf aan de digitale archivaris. Ook al verlopen archiveringsprocessen geautomatiseerd, dan wil dat nog niet zeggen dat er geen archivaris meer nodig is. Maar de benodigde kennis en vaardigheden voor die rol zullen wel anders zijn dan die nu geleerd worden. Ik wees op informatie- en organisatiewetenschap, informatietechnologie, compliance en (ook) informatica. Een van mijn conclusies toen was zelfs dat er zoveel verschillende kennisgebieden en vaardigheden vereist worden dat een digitale archivaris niet gauw één persoon zal zijn. De generalistische archivaris is in een digitaal tijdperk passé.
De uitgangspunten van archivistische basiskennis zijn de onschendbaarheid van de bewijswaarde van archieven, het denken volgens het ‘records continuum’, het organische karakter van de archiefvorming, de vier dimensies van informatie en het ‘respect des fonds’. Die uitgangspunten zijn nodig om als digitale archivaris te kunnen functioneren, maar iedereen die met informatie werkt zou ze moeten onderschrijven.
Tenminste, als we willen dat informatie vindbaar, beschikbaar, waarneembaar, begrijpelijk en contextueel is. Als we willen dat informatie betrouwbaar is en blijft.
Misschien een criterium voor de certificering als informatieprofessional?
Deze bijdrage komt uit IP nr. 6 / 2016. Het gehele nummer kun je hier lezen.