Informatieprofessionals kunnen hun vakkennis updaten met behulp van MOOCs (Massive Open Online Courses): gratis cursussen van een aantal weken die online kunnen worden gevolgd. Peter Becker zette er een aantal op een rij.
Door: Peter Becker
Door middel van video-instructies, oefeningen, opdrachten en discussiefora kun je als MOOC-deelnemer geheel zelfstandig aan de slag met de leerstof. Deelnemers die een certificaat willen halen, betalen vaak een bescheiden bedrag voor de examenkosten. De afgelopen jaren zijn er wereldwijd honderden universiteiten geweest die MOOCs hebben ontwikkeld en aangeboden.
Tijdens de zoektocht naar geschikte cursussen voor informatieprofessionals bleek dat het aanbod weliswaar versnipperd is, maar dat de sites met het belangrijkste aanbod al snel komen bovendrijven (zie kader ‘Een MOOC vinden’). Jammer genoeg bieden de meeste sites geen zoekfunctie, maar kan er alleen door de verschillende rubrieken worden gebrowset. Blijkbaar moeten mensen vooral vanuit het principe van serendipity worden verleid om een MOOC te volgen.
Omdat ons vakgebied nu eenmaal niet zo makkelijk in één rubriek te vangen is, betekent dat voor informatieprofessionals browsen door rubrieken als Computer science, Education en Humanities. Over de traditionele onderwerpen als metadatering, collectievorming en inlichtingenwerk vonden we geen MOOCs, wel troffen we er wel enkele aan waarin studenten worden getraind in informatievaardigheden. Voor de informatieprofessional in het hoger onderwijs is het interessant om hier inspiratie en materiaal vandaan te halen. Over innovatieve onderwerpen als big data, semantisch web en online leren is voldoende te vinden en dan is het zaak om de juiste cursus te selecteren op basis van behoefte en aanwezige voorkennis.
De zoekactie leverde onderstaande selectie op met onder andere enkele introducerende MOOCs op het gebied van data. Omdat deze cursussen vaak kort van tevoren worden aangekondigd, hebben we ook enkele cursussen genoemd die al gestart zijn of zelfs al zijn afgelopen. Bij MOOCs die net gestart zijn is het geen enkel probleem om later in te stappen en de afgeronde cursussen worden hoogstwaarschijnlijk komend jaar herhaald.
Een MOOC vinden
De meeste universiteiten bieden hun MOOCs gezamenlijk aan via speciale platforms, zoals Canvas, Edx, Futurelearn en Coursera. De zoekfunctionaliteiten op deze sites laten nog wel eens te wensen over. Op www.class-central.com zijn alle MOOCs van de belangrijkste aanbieders verzameld, maar ook op deze site kun je alleen zoeken met behulp van rubrieken.
Een MOOC volgen
De genoemde MOOCs zijn gratis en verplichten tot niets. Alleen maar rondkijken, wat materiaal bestuderen en weer stoppen is geen enkel probleem. Wie het serieus wil aanpakken, zal enige discipline moeten tonen: er zijn nu eenmaal geen momenten waarop je in de klas wordt verwacht. Daarom kan het erg stimulerend werken om een MOOC samen met een paar collega’s te volgen en bijvoorbeeld eenmaal per week bij elkaar te komen om ervaringen uit te wisselen.
Open education en open access
MOOCs worden aangeboden in het kader van de zogenoemde open education, het streven om alle barrières die goed onderwijs in de weg staan te doorbreken. Daarmee lijkt het vergelijkbaar met open access dat streeft naar barrièrevrije toegang tot wetenschappelijke literatuur. In beide gevallen wordt het werk dan ook vaak onder een Creative Commons-licentie aangeboden.
Toch zijn er een paar verschillen. Bij een onderzoeksartikel dat vrij beschikbaar is, is het niet de bedoeling dat de gebruiker verbeteringen aanbrengt en een nieuwe versie terugplaatst. Bij open educational resources is dat in de meeste gevallen, met verwijzing naar de originele maker, geen enkel probleem. Het tweede verschil heeft te maken met het bedoelde gebruik: wetenschappelijke artikelen zijn vanuit hun aard altijd bedoeld om zelfstandig te worden bestudeerd. Bij onderwijsmateriaal is vrijwel altijd een docent nodig die een begeleidende rol vervult.
MOOCs en de informatieprofessional
Welk beroep je ook uitoefent, de technologie en andere omgevingsfactoren zorgen ervoor dat niemand eraan ontkomt om zich verder te ontwikkelen door middel van vakliteratuur, cursussen, congressen en dus MOOCs. Zoals uit deze lijst blijkt, kunnen informatieprofessionals zich bijscholen door MOOCs te volgen. Maar ze kunnen hun klanten ook attenderen op het bestaan van het materiaal en hen wegwijs maken in het enorme aanbod, bijvoorbeeld door een portal op te zetten. Ten slotte kan de informatieprofessional bij een onderwijsinstelling een ondersteunende rol vervullen als deze instelling zelf leermateriaal onder een open licentie wil gaan aanbieden. Met name op het gebied van metadatering valt nog veel nuttig werk te verrichten.
Specifiek in het informatie- en erfgoeddomein
| Behind the scenes at the 21st century museum Cursus waarin museumwetenschappers ingaan op de impact van de moderne musea op de samenleving |
Start to be announced |
| Information & digital literacy for university succes Cursus voor beginnende studenten waarin wordt ingegaan op de academische mores en het zinvolle en verantwoorde gebruik van informatie. Wellicht een inspiratiebron voor iedereen die informatievaardigheden doceert |
15 augustus
coursera.org/learn/digital-literacys |
| Teaching library research strategies Deze cursus is speciaal gericht op informatieprofessionals in het hoger onderwijs: hoe kunnen studenten op een activerende manier worden getraind in informatievaardigheden? |
Afgelopen, maar wordt mogelijk herhaald www.canvas.net/browse/canvasnet/courses/teachinglibrary-research-strategies-2 |
| Library Advocacy Unshushed In deze cursus leren de deelnemers om de waarde van de eigen instelling of afdeling helder te formuleren en deze goed voor het voetlicht te brengen bij beslissers en andere stakeholders |
Afgelopen, maar wordt waarschijnlijk herhaald
www.edx.org/course/library-advocacy-unshusheduniversity-torontox-la101x#.VMJqOC6sVn8 |
Data
| Linked data engineering Basiscursus waarin wordt ingegaan op de mogelijkheden van linked data en het semantische web, waarbij ontologieën een belangrijke rol spelen |
17 oktober
|
| Big data-introductie Cursus voor beginnende studenten waarin wordt ingegaan op de academische mores en het zinvolle en verantwoorde gebruik van informatie. Wellicht een inspiratiebron voor iedereen die informatievaardigheden doceert |
25 juli |
| Big data-visualisatie Visualisatie is een krachtig hulpmiddel bij de analyse van grote hoeveelheden data. Deze cursus behandelt de basisprincipes als onderdeel van een lessenreeks op het gebied van data analytics. |
31 oktober |
| Datamanagement Cursus over de variatie in research data, de lifecycle en de beheersaspecten die daarbij een rol spelen |
18 juli |
Innovatie en educatie
| Innovation management Cursus van de Erasmus Universiteit Rotterdam waarin aan de hand van voorbeelden uit het bedrijfsleven een succesvolle inzet van innovatiestrategieën wordt behandeld |
15 augustus www.coursera.org/learn/innovation-management
|
| Designing and teaching for impact in online courses In deze cursus leren de deelnemers hoe ze een effectieve online cursus kunnen ontwerpen volgens het ‘backward design process’ |
6 juni, maar speciaal gericht op ‘self paced’ aanpak
www.canvas.net/browse/indianau/courses/teach-onlinecourse |
| Ignite your everyday creativity In deze cursus wordt uitgegaan van het principe dat iedereen zijn eigen creatieve talent heeft en dat kan inzetten in zijn professionele en persoonlijke leven |
8 augustus |
| The science of learning – what every teacher should know Cursus over de nieuwste didactische inzichten in het basis- en voortgezet onderwijs (in de Verenigde Staten K-12 wordt genoemd) |
14 september
www.class-central.com/mooc/5725/edx-edsci1x-thescience-of-learning-what-every-teacher-should-know |
Deze bijdrage komt uit IP nr. 6 / 2016. Het gehele nummer kun je hier lezen.