Door: Eric Sieverts
Weet u nog wanneer u voor het laatst een telegram verstuurd hebt? Vast niet, want dat moet al heel lang geleden zijn geweest. Dat realiseerde ik me toen ik las dat op zondag 14 juli het allerlaatste telegram verstuurd zou zijn. Dat was in India. Die laatste dag hebben nog een heleboel Indiërs telegrammen naar hun minister voor Telecommunicatie gestuurd, met het verzoek de dienst te continueren. Maar dat heeft geen effect meer gehad. De Indiase overheid schijnt zo ongeveer de laatste instantie te zijn geweest die nog regelmatig telegrammen gebruikte om met haar onderdanen te communiceren. In de VS en ook in Nederland bestond de dienst al lang niet meer. Toch was de eerste T in ‘PTT’ nog steeds die van Telegrafie gebleven, zelfs toen ‘de’ PTT allang was opgesplitst in PTT-post en KPN (Koninklijke PTT Nederland).
Zelf herinner ik me het gebruik eigenlijk nog alleen van gelukstelegrammen bij huwelijk of geboorte. In het kader van huidige discussies vroeg ik me nog af hoe het eigenlijk zat met de privacyaspecten van die dienst. In elk geval bestond in de praktijk niet zoiets als telegramgeheim. Te verzenden tekst moest je namelijk inleveren bij een telegraafkantoor – meestal een speciaal loket op een postkantoor – om hem daar door een beambte te laten overtikken. Op het postkantoor in de plaats van bestemming kwam de boodschap dan weer te voorschijn, vaak nog uitgeprint op een smal papieren lintje. Dat moest dan weer door iemand in regels worden opgeknipt en op een vel papier geplakt om het zo bij de geadresseerde thuis te laten bezorgen. Niet echt een medium voor het plannen van een bankroof of terroristische aanslag. Dat maakte dat er toen (voor zover ik weet) nog geen big brother nodig was om alle telegraafverkeer wereldwijd te scannen op mogelijk terroristische neigingen.
Hoeveel telegrammen zouden ooit verstuurd zijn? Ook dat zal nooit centraal zijn bijgehouden. Dat moeten er heel wat minder zijn geweest dan de 540 miljard tweets die intussen wel centraal in de Topsy-zoekmachine zitten en in één keer allemaal doorzoekbaar zijn. Zeker als ik afga op mijn eigen communicatiegedrag – 4 telegrammen versus 4000 tweets. Toch werden in de toptijd in toplanden als de VS en India jaarlijks 200 miljoen telegrammen verstuurd. Zelfs in 160 jaar haal je daarmee die 540 miljard nog lang niet, al scheelt het niet zoveel ordes van grootte als ik had verwacht.
Wanneer zouden we een soortgelijk bericht kunnen verwachten dat de allerlaatste e-mail is verstuurd? Nu kunnen we ons nog moeilijk voorstellen dat e-mail achterhaalde technologie wordt, maar dat konden telegramgebruikers 60 jaar geleden ook nog niet. Toch is de telegraaf nu wel definitief helemaal uit de tijd. Die met een kleine letter t bedoel ik. Hoewel… misschien geldt dat voor die met hoofdletter T langzamerhand ook wel.
Eric Sieverts is redacteur van InformatieProfessional en freelance docent en adviseur.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 7 / 2013. Het gehele nummer kun je hier lezen