Wie een oude kaart zoekt in de catalogus van de Universiteit van Amsterdam, kan nu nog alleen de naam van de kaart invoeren. De start van een nieuw AI-project vorige maand vanuit Allard Pierson is de eerste stap naar nieuwe zoekmogelijkheden.
Het project komt voort uit de wens om de grote collectie kaarten van de Universiteit van Amsterdam beter te ontsluiten, zo is te lezen op de website van Netwerk Digitaal Erfgoed. Nu kun je in de catalogus alleen de naam van een kaart invoeren, maar stel dat je ook zou kunnen zoeken naar bijvoorbeeld kerken? UvA-hoogleraar historische cartografie Bram Vannieuwenhuyze en assistant professor en AI-specialist Melvin Wevers deden samen met projectleider Wim Kuppen en een groep studenten al in het najaar van 2021 een pilot met de software Hasty. Omdat de resultaten van deze pilot veelbelovend waren, is onlangs het AI-project gestart.
Als linked data beschikbaar
Voor de training van de software worden de circa zeshonderd kaarten van de Atlas der Neederlanden gebruikt. ‘Deze atlas is representatief voor de kerncollectie van de UvA. In de toekomst hopen we met kunstmatige intelligentie ook op andere kaarten de objecten geautomatiseerd te kunnen herkennen’, zegt Kuppen. ‘Doordat kaarten uit de vroegmoderne tijd, dus de periode 1600-1800, veelal dezelfde objecten bevatten, is het mogelijk om een algoritme ze te leren herkennen. Denk aan een tekening van een kerkje dat – bijna vanzelfsprekend – voor een kerk staat. Terwijl zo’n tekening van een kerkje met daarin een cirkel weer symbool staat voor een dorp. Deze en andere objecten moet Hasty straks kunnen herkennen en van elkaar kunnen onderscheiden.’
Met behulp van de software en een handleiding markeren vrijwilligers de objecten op de kaarten. Deze objecten worden weer gekoppeld aan duurzame identifiers, zegt Kuppen. ‘Zo komen ze straks ook internationaal als linked data beschikbaar. Na afloop van het project stellen we het getrainde model beschikbaar voor het erfgoedveld, zodat ook andere organisaties hun kaarten beter doorzoekbaar kunnen maken.’