Een goede dialoog en communicatie tussen bibliotheken en uitgevers. De bereidheid aan twee kanten om te experimenteren met verschillende licentiemodellen. Dat zijn de beste ingrediënten voor het succesvol uitlenen van e-books. Dit blijkt uit een eerste internationale benchmark naar de uitleen van e-books, dat vandaag tijdens het Nationale Bibliotheekcongres in Amsterdam is aangeboden aan minister Jet Bussemaker van OCW.
Het onderzoek is een initiatief van stichting Bibliotheek.nl en het Vlaamse Bibnet en werd met ondersteuning van de Nederlandse Taalunie uitgevoerd door Civic Agenda uit Londen. Door ‘te polderen’ slaagt Nederland er met de uitgevers in een efficiënt uitleenmodel neer te zetten: de gemiddelde kostprijs per uitlening van € 0,72 is de laagste in Europa. Dit is het resultaat van de inzet van een tweetal diensten: het e-bookplatform voor bibliotheekleden en de VakantieBieb app, die ook voor niet-leden beschikbaar is. Samen hebben de bibliotheken hiermee meer dan 500.000 gebruikers en ruim 3 miljoen downloads geregistreerd in de afgelopen 1,5 jaar. Hiermee behoort Nederland tot de koplopers in een wereld waarin nog volop gezocht wordt naar het ultieme uitleenmodel voor e-books.
Uit het onderzoek komt verder o.a. naar voren dat:
- Een nationaal of gezamenlijk budget voor de inkoop van e-books in combinatie met een collectieve licentie-overeenkomst nodig is voor succesvolle onderhandelingen met uitgevers voor de lange(re) termijn.
- Uitgevers en bibliotheken kunnen profiteren van de data die het uitlenen van e-books oplevert.
- Bijna 70% van de onderzochte uitleenmodellen collectief of semi-collectief zijn.
- Zelfs met een dominante marktpartij er voldoende ruimte overblijft voor nieuwe initiatieven voor bibliotheken om e-books aan te bieden al dan niet op eigen ontwikkelde platforms.
- Het doorlopend aanpassen van de uitleenmodellen is een sleutel tot succes.
‘Ik ben er trots op dat we in Nederland internationaal voorop lopen met de uitleen van e-books’, aldus minister Bussemaker. ‘Het uitleenmodel dat de bibliotheken met elkaar ontwikkeld hebben, blijkt heel goed te werken. De e-bookmarkt is enorm in beweging en er liggen nog veel complexe vragen. Daarom wordt op mijn initiatief een EU-werkgroep opgericht om kennis en expertise met andere Europese landen hierover te delen’.
Het benchmark onderzoek biedt een goede basis voor de uitwisseling binnen deze EU-werkgroep. De initiatiefnemers willen deze dan ook periodiek laten uitvoeren.
Van Leeuwen, directeur van Stichting Bibliotheek.nl: ‘Met ons model – waarbij meerdere mensen tegelijkertijd het zelfde boek kunnen lezen – lopen we in Europa voorop. Een boek is dus nooit uitgeleend. Klinkt logisch, maar in veel landen wordt een e-book nog 1-voor-1 uitgeleend, alsof het gedrukt is. Een ander voordeel is dat we een ‘pay per use’ model hebben en dus alleen betalen voor wat er wordt gelezen. Twee belangrijke uitgangspunten voor een klantvriendelijke en voor bibliotheken betaalbare dienst.’
Afbeelding: WikiMedia
