Papier en digitaal gaan hand in hand
Wordt papier ingehaald door digitaal? Integendeel, nieuwe ontwikkelingen laten zien dat papier en digitaal prima samengaan. Ze kunnen elkaar zelfs versterken.
Door: Carola van der Drift
Met zijn team werkt professor David Frohlich, verbonden aan de Universiteit van Surrey, aan de ontwikkeling van interactief papier. Zelf spreekt hij liever van next generation paper. ‘Dat is echt papier met digitale links naar webpagina’s of digitale media, zoals video’s, voice-over, muziek of foto’s,’ legt Frohlich uit. ‘Dit leidt tot een nieuwe leeservaring, waarbij papier en scherm met elkaar verbonden zijn, en elkaar niet uitsluiten. Om dit mogelijk te maken moeten onze apparaten onze acties op papier herkennen.’
In hun project maken ze onderscheid tussen 2G- en 3G-papier. Het tweede generatie-papier is al op de markt en is papier met augmented reality. Door middel van QR-codes of apps zoals Blippar die het fysieke papier herkennen, wordt verbinding gemaakt met een smartphone of een ander apparaat. Vervolgens wordt de digitale component, denk bijvoorbeeld aan een video of website, getoond.
Nieuw is het derde generatie-papier waar Frohlich en zijn team nu aan werken. Hierbij is de techniek ín het papier verwerkt. Door een pagina met je vinger aan te raken, wordt een signaal naar je apparaat gestuurd en vervolgens bijvoorbeeld een video getoond. Papier als touchscreen, maar dan anders.
Toepassingen
Toepassingen zijn er inmiddels genoeg. Frohlichs team onderzoekt onder andere het gebruik van next generation paper voor de reisbranche. ‘We maken bijvoorbeeld augmented reisgidsen met digitale afbeeldingen, video’s en geluid van de locaties die genoemd worden. Het toevoegen van interviews met locals, weblinks, kaarten en de dienstregeling van lokaal vervoer behoort eveneens tot de mogelijkheden.’
Ook Heidy van Beurden, gastconservator van de tentoonstelling Paper Magic in COMM – Museum voor Communicatie in Den Haag, is overtuigd van de verschillende toepassingen voor interactief papier. Behalve in de reisbranche ziet ze ook toepassingen in design en reclame. Een voorbeeld daarvan is het werk van Novalia, een Brits bedrijf dat zich hoofdzakelijk richt op creatieve toepassingen. Vooral muziek is een terugkerend onderwerp in hun projecten. Kate Stone, oprichter van Novalia: ‘Onze visie is om dagelijkse objecten via aanraking en verbinding interactief te maken. Ons team vermengt technologie, productie, software en design.’ Novalia maakt flinterdunne zelfklevende aanrakingssensoren geprint met geleidende inkt. Voor de uitwerking gebruikt Novalia verschillende platforms. Zo vertaalt hun ‘audioplatform’ aanraking direct in geluid zonder tussenkomst van apps of apparaten. Andere projecten maken gebruik van een bluetoothverbinding, in samenwerking met apps die de gebruiker op zijn of haar apparaat heeft geïnstalleerd.
Novalia doet veel kunstprojecten – denk aan een piano van papier – maar heeft bijvoorbeeld ook interactieve reclameborden gemaakt en samengewerkt met bedrijven als McDonald’s, IKEA en Walt Disney.
Gehecht aan papier
Weliswaar worden veel nieuwe digitale toepassingen ontwikkeld, toch blijft er behoefte aan papier. We zijn er nu eenmaal aan verknocht. Van Beurden: ‘Mensen hechten waarde aan papier om het zintuiglijke en tastbare. Je kunt het vastpakken, de textuur ervan voelen, ruiken… Dat doet iets heel anders met je dan een beeldscherm. Papier is persoonlijk, dichtbij. En omdat we al de hele dag achter die schermen zitten, voor werk, nieuws en social media, is een tastbaar boek op andere momenten zo fijn. Ik geloof sterk dat ze naast elkaar kunnen bestaan en in verschillende behoeften voorzien.’
Door de jaren heen zijn er verschillende pogingen gedaan om de eigenschappen van papier te reproduceren in een modern 21e-eeuws jasje. Denk bijvoorbeeld aan e-readers met e-ink, digitale flipovers en e-ink tablets waarop geschetst kan worden. Ook de omgekeerde situatie bestaat, bijvoorbeeld bij producten als MontBlanc Augmented Paper: schrijf aantekeningen op papier met een speciale pen en lees deze aantekeningen later terug op je device. Al deze technologieën kennen een verschillende mate van populariteit: sommige, zoals de e-readers, worden door een heel breed publiek gebruikt. Papier in zijn oorspronkelijke vorm behouden en vervolgens combineren met digitale innovaties is dus een logisch vervolg.
Uitdaging
De toevoeging van digitale content aan papier brengt wel een uitdaging met zich mee. Software en hardware veranderen continu. Hoe garandeer je de houdbaarheid van de digitale content? Frohlich: ‘Dat is een goede vraag, en ook een van de redenen dat papier nog niet verdwenen is. Het gebruikelijke antwoord is dat de digitale content veilig in de “cloud” wordt opgeslagen, maar we weten allemaal dat mediaformaten en -apparatuur veranderen; ook internetservers kunnen onverwachts offline gaan. Dit blijft een uitdaging voor ons project en de computerindustrie in het algemeen.’ Van Beurden beaamt dit. ‘Ja, dit is zeker een van de spannendste vragen in deze context: hoe blijven we de content van onze informatiedragers lezen in de toekomst? Ik weet het antwoord niet.’
Toch kan de digitale component de houdbaarheid van informatie op papier juist verlengen. Informatie op papier veroudert snel – we hebben allemaal wel eens met een tweedehandsreisgids in de hand gestaan en die weifelend teruggelegd omdat hij al twintig jaar oud was: het leuke restaurant dat wordt aangeraden bestaat vast niet meer en de munteenheid is inmiddels ook veranderd. Digitale informatie kan echter relatief eenvoudig geüpdatet worden. ‘We zijn nu in gesprek over hoe we het papiergebruik kunnen reduceren in het toerisme,’ aldus Frohlich. ‘Bijvoorbeeld door het digitaal updaten van de informatie van een brochure die normaliter vlak na het printen al verouderd is.’
Gedrukte informatie krijgt zo een langer leven. Frohlich vervolgt: ‘Het papierloze kantoor, maar ook huis en maatschappij zonder papier worden al zo lang voorspeld, maar ze zijn nog steeds niet echt realiteit geworden. Alle pogingen om geheel papierloos te gaan zijn vooralsnog mislukt. Natuurlijk kunnen we de productie en het gebruik van bepaalde toepassingen van papier wel verminderen, maar papier zal een belangrijke, tastbare drager van visuele informatie blijven.’
Toekomst
Print en digitaal sluiten elkaar dus zeker niet uit. De vraag is: blijft dit alles een gimmick of gaan we ‘digitaal papier’ in de toekomst op grotere schaal zien? Daar is iedereen wel van overtuigd. Van Beurden: ‘Denk bijvoorbeeld aan toepassingen in het onderwijs of communicatie met ouderen in de zorg. Centraal staat het “anders tot je nemen van informatie”, en daar zie ik wel praktische mogelijkheden. De onderzoeken naar hoe hersenen informatie verwerken, van scherm of papier met handgeschreven aantekeningen, vind ik in deze context heel boeiend.’
Ook Frohlich ziet soortgelijke gebruiksmogelijkheden: ‘Als je erover nadenkt zijn er zoveel toepassingen van interactief papier mogelijk – vrijwel overal waar papier en digitale content elkaar overlappen of elkaar aanvullen.’ Zijn team richt zich overigens niet alleen op passief consumeerbaar papier. ‘We willen onderzoeken of reizigers zelf multimediaverslagen van hun reizen kunnen maken via augmented fotoalbums. Deze noemen we a-books, in plaats van e-books – de “a” staat hier voor augmented.’
Novalia sluit zich bij deze insteek aan. Ook zij zijn van mening dat voor de gebruiker een actieve rol is weggelegd. Kate Stone: ‘We richten ons nu op een nieuw product, namelijk kinderspeelgoed dat zogezegd een “touchscape” is. Dit wil zeggen dat het bestaat uit een papieren “touchscreen” dat kinderen kunnen aanraken en waar apparatuur zoals de Amazon-Echo-speaker vervolgens op reageert. Met geluid wordt het papier tot leven gewekt.’ Ouders kunnen de functionaliteit van het papier, dat wil zeggen de aanrakingen en het geluid, opnieuw configureren. Daarmee ontstaat een nieuw stuk speelgoed.
Zo stelt Stone zich de toekomst voor: iedereen kan straks zelf aan de slag met augmented papier. ‘In de toekomst zal iedereen eenvoudig interactief papier kunnen printen en kunnen instellen wat het moet kunnen, via een app of zelfs via spraakbesturing.’
Paper Magic
Tot en met november 2018 is bij COMM – Museum voor Communicatie in Den Haag de expositie ‘Paper Magic’ te bezichtigen. Centraal staat de toekomst van papier in deze digitale wereld. www.comm.nl
Moncler Genius
Het Italiaanse luxemerk Moncler gebruikt augmented reality om een beter beeld te geven van zijn ‘Genius Collection’-designproject. Scan met de speciale ‘Moncler Genius AR lens app’ een pagina uit het boek Moncler Genius, uitgegeven door Rizzoli. En vervolgens verschijnt er op je device een 3D-visualisatie van een ontwerpen, gemaakt door een van de designers die aan het project meededen.
Lees verder
Carola van der Drift is projectleider bij de Universitaire Bibliotheken Leiden.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 8 / 2018. Het gehele nummer kun je hier lezen; de Smart Humanity-special hier.