Hebben zich voor het studiejaar 2012-2013 meer of minder studenten ingeschreven? De informatieopleidingen – van IDM tot Bachelor Culturele Informatiewetenschap – lichten de cijfers toe. Ook veranderingen in het curriculum komen aan bod.
Door: Ronald de Nijs
IDM-opleidingen
De opleiding IDM/HIDS (Human Information Design & Strategy) in Deventer, die nu haar tweede jaar in gaat, mag zich verheugen op een grotere instroom. Telde de opleiding in 2011 nog 25 eerstejaars, in 2012 zijn dat er 43. Alle (voltijd)studenten volgen eerst twee jaar lang eenzelfde basisopleiding.‘Vanaf dit studiejaar kan de student na de basisopleiding kiezen uit twee afstudeerprofielen: Information Design en Information Strategy,’ aldus docent en opleidingscoördinator Casper Zuidwijk. ‘Information Design richt zich op het herontwerpen van data voor communicatie, Information Strategy heeft als uitgangspunt gebruiker, informatie en organisatie optimaal te laten aansluiten. Verder is het nu ook mogelijk een Ascociate Degree (AD, twee jaar) te behalen; dit zijn de eerste twee jaar van de Bachelor.’
Ook de IDM Groningen zag het aantal eerstejaarsstudenten toenemen. ‘Het studiejaar 2012/2013 telt 31 eerstejaars, tien meer dan het jaar ervoor,’ aldus docent Kees Westerkamp. In het lesprogramma krijgt onderzoek meer nadruk. ‘Er is een geheel nieuwe onderzoeksleerlijn ontwikkeld.’ Ook ontwikkelingen als Open Data, Big Data en Information Security staan hoog op de agenda.
Open data is eveneens als onderwerp bij de IDM Den Haag te vinden. ‘In het blok zal intensief worden samengewerkt met twee partners: Gemeente Den Haag als contentprovider en opdrachtgever, en Trezorix Delft als softwareleverancier,’ aldus docent Klaas Jan Mollema. Teamleider Willy van der Kwaak voegt daaraan toe: ‘In september zijn we gestart met een nieuw curriculum in de propedeuse waarin naast de “domeinonderwerpen” van IDM, zoals deskresearch, enterprise content, beelddatabases en gebruikersparticipatie, ook aandacht is voor onderzoek en onderdelen vanuit ons taalbeleid. Denk daarbij aan tekststructuur, doelgerichtheid en lezergerichtheid als ook schrijftelijk argumenteren. Alle studenten die met onze opleiding beginnen, krijgen in de propedeuse een digitale toets aangeboden om het vereiste hbo-instapniveau voor Nederlands (B2) bij de start te kunnen vaststellen. Studenten die geen voldoende scoren krijgen op dit vlak onderwijs aangeboden.’
En dan de inschrijvingen: ‘Vorig jaar hadden we bij de IDM Den Haag 30 voltijd- en 9 deeltijdstudenten. Voor het studiejaar 2012/2013 hebben zich 31 voltijd- en 17 deeltijdstudenten ingeschreven. Overigens zijn afgelopen februari ook nog eens 10 studenten met de voltijdopleiding gestart,’ aldus Van der Kwaak.
Het afstudeerprofiel Informatie en Media (IM) van de Hogeschool van Amsterdam telt dit jaar achttien hoofdfasestudenten Informatie en Media (IM); zij zijn doorgestroomd vanuit de propedeuse voltijd. Daarnaast zijn er vijftien deeltijdstudenten aan de propedeuse begonnen (‘een sterke daling ten opzichte van vorig jaar’) en er starten zo’n twaalf zij-instromers aan de hoofdfase deeltijd (studenten met al een propedeuse diploma hbo of universitaire bachelor en dergelijke). Profielmanager Jelke Nijboer: ‘Het aantal voltijdstudenten is dus gelijkgebleven, terwijl het aantal deeltijdstudenten fors is gedaald. Oorzaken: het instellingscollegegeld en de voorstellen over het deeltijdonderwijs in de toekomst van de voormalige staatssecretaris Zijlstra – kortom veel onzekerheid bij deeltijdstudenten.’
MBO-opleidingen
Het ROC Midden Nederland telt voor het studiejaar 2012/2013 opvallend veel eerstejaars. Docent Arie Verrijp: ‘We hebben 24 cursisten plus nog eens 35 cursisten voor een incompanytraject. Het totaal aantal cursisten ligt daarmee hoger dan het jaar ervoor. De reden is dat openbare bibliotheken meer inzetten op beter geschoold personeel.’ Het betreft hier volwassenen in de BBL-opleiding, ofwel de beroepsbegeleidende leerweg: één dag naar school en de resterende dagen op stage.
‘Nieuw of vernieuwd in het curriculum zijn bijvoorbeeld de onderwerpen retail, verkopen, mediawijsheid en gastvrouw/gastheerschap. Het curriculum is samen met het ROC van Twente en ROC Friesche Poort ontwikkeld.’
‘Ook dit jaar is het niet gelukt om een voltijdsklas met jongeren te trekken. De HBO-raad denkt er over om een nieuwe, heel brede mbo-basisopleiding op te zetten waarbij jongeren aan vakken zoals toerisme en informatiedienstverlening kunnen snuffelen. Met veel stages. Een van de uitstroomopleidingen zou dan informatiedienstverlening zijn. Dat zou een goed initiatief zijn, want het valt me altijd weer op dat zodra je jongeren meeneemt naar bijvoorbeeld DOK Delft, ze altijd enthousiast reageren. Zo kan een openbare bibliotheek er dus ook uitzien.’
Anke ten Brinke, coördinator Opleiding informatiedienstverlening bij het ROC Friese Poort, ziet een verschuiving optreden: niet langer een mbo-opleiding volgen, maar enkel en alleen een losse kerntaak of een training. Die trend is terug te zien in de aantallen nieuwe cursisten, aldus Ten Brinke. ‘Wij hebben vier nieuwe mensen gehad in september die slechts één (van de drie) kerntaken komen doen. In februari start kerntaak 1: “Bemiddelt tussen klant en informatie”. Ik verwacht dan circa vijftien cursisten, maar ook die volgen veelal één kerntaak. Ik vrees dus voor de toekomst van de mbo-opleiding.’
Ook Trudy Bults, Opleiding Informatiedienstverlening ROC van Twente, ziet een grote behoefte aan kortlopende trajecten op het gebied van informatiebemiddeling, mediawijsheid en frontofficie. ‘Wij voeren dus nu ook verschillende van deze trajecten uit. Ook zijn we gestart met de Module Leesconsulent in Overijssel en Gelderland.’
Wetenschappelijke opleidingen
Coördinator en docent Jaap Kamps zag het aantal studenten voor de Bachelor Culturele Informatiewetenschap (CI) bij de Universiteit van Amsterdam gelijkblijven. ‘Voor het studiejaar 2012/2013 tellen we er vijf. Wel zien we een lichte stijging in het aantal zij-instromers – studenten uit gerelateerde hbo-opleidingen of uit andere universitaire bachelor/masteropleidingen – die aan het schakelprogramma meedoen. Het schakelprogramma bereidt de studenten voor op de master CI.’ Een ‘kleine daling’ daarentegen toont het aantal inschrijvingen voor het masterprogramma. ‘Dat zijn er dit jaar negen.’
Kamps: ‘Wellicht is de wens de vader van de gedachte, maar ik merk toch een beperkte stijgende trend over de laatste jaren in onze programma’s. En dat ondanks de externe omstandigheden (de onlangs afgeschafte tweede mastertarieven en langstudeerboetes, enzovoort).’
Bij Archiefwetenschap / Universiteit van Amsterdam hebben zich voor het studiejaar 2012-2013 vijf studenten ingeschreven voor het Schakelprogramma Archiefwetenschap en vijf voor de Master Archiefwetenschap. ‘Die aantallen liggen een stuk lager dan vorig studiejaar. Het besluit van de regering om instellingen voor hoger onderwijs niet meer te bekostigen voor studenten die een tweede opleiding doen, heeft ertoe geleid dat het aantal aanmeldingen in 2012 is ten opzichte van voorgaande jaren tot een derde is teruggelopen,’ aldus Charles Jeurgens van Archiefwetenschap.