Archivarissen maken zich sterk voor het inrichten van wat zij ‘duurzaam digitaal informatiebeheer’ noemen. Een loffelijk streven: de digitale overheid moet zich blijvend kunnen verantwoorden over haar handelen en gedigitaliseerd erfgoed heeft bij voorkeur eeuwigheidswaarde. Tegelijkertijd lijkt bijna niemand zich af te vragen hoe duurzaam dit streven daadwerkelijk is. Daarbij gaat het niet om de duurzaamheid van de informatie zelf, maar om de gevolgen voor onze planeet.
De digitale samenleving levert hoeveelheden informatie op die we nu al niet meer overzien en de groei lijkt niet te stoppen. Als we die informatie duurzaam willen beheren, moeten we fors investeren in infrastructuur: we hebben datacentra nodig waar informatie wordt opgeslagen, geconserveerd en gemigreerd, en systemen die snelle en betrouwbare informatie-uitwisseling mogelijk maken. Dat is niet alleen kostbaar, maar legt ook een beslag op de schaarse grondstoffen en energiebronnen. Wat alleen al te denken van het stroomverbruik van al die servers die 24/7 draaien en gekoeld worden? De vraag is gerechtvaardigd of we toekomstige generaties een dienst bewijzen met duurzaam digitaal informatiebeheer: informatie gered, aarde verloren?
Voor archivarissen lijkt deze thematiek niet te spelen. Sterker nog, hun inspanningen hebben het probleem tot nu toe vooral vergroot. In het kader van het inmiddels afgesloten innovatieprogramma Archief2020 zijn diverse pilots met e-depots uitgevoerd. Het merendeel was gericht op het ‘ingesten’ van gedigitaliseerd historisch archiefmateriaal, waarbij de papieren originelen bewaard zijn. Dat geldt ook voor het lopende project van het Stadsarchief Amsterdam waarbij alle archieven van Amsterdamse notarissen uit 1578-1915 worden gescand en online aangeboden. Voor onderzoekers een feest: zij kunnen integraal zoeken door een bestand van ongekende omvang en inhoudelijke rijkdom – maar voor de aarde een ramp. Al die scans worden opgeslagen in een e-depot, en tegelijk blijft 3,5 kilometer aan originele protocollen ‘duurzaam’ bewaard in depots met een energieslurpend klimaat van 18 graden en 50 procent luchtvochtigheid. Dat is een business case waarbij een beperkte groep historische onderzoekers het overduidelijk wint van de rest van de wereldbevolking.
Duurzaam digitaal informatiebeheer moet niet alleen gaan over toegankelijkheid van informatie voor toekomstige generaties, maar ook over het op een verantwoorde manier omgaan met grondstoffen en energie. Dat betekent dat er keuzes gemaakt moeten worden: welke digitale informatie willen we voor toekomstige generaties bewaren en welke papieren archieven bieden wij digitaal aan? Misschien is in veel gevallen het meest duurzame informatiebeheer wel de vernietiging van informatie. Archivarissen die klakkeloos hun papieren archieven door de scanner halen om vervolgens de dozen weer in het depot te plaatsen, zouden ter compensatie van hun enorme ecologische voetafdruk verplicht moeten worden voor elke scan een boom te planten.
Vincent Robijn is gemeentearchivaris bij Archief Eemland in Amersfoort.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 8 / 2017. Het gehele nummer kun je hier lezen.