Bijdrage KVAN
Opdrogende vijvers
De informatie- en archiefsector borrelt en bruist van de ontwikkelingen. Kijk maar eens naar artikelen en columns in IP dit jaar. De snelle groei van digitale toepassingen, inclusie, transparantie, cybersecurity, en scheiding tussen informatie- en archiefbeheer. En meer specifiek voor de archiefsector: de nieuwe Archiefwet en onder andere de daarin aangekondigde afschaffing van de diploma-eis voor archivarissen, archiving by design, toezicht et cetera.
Een veelheid aan ontwikkelingen die mooie dingen brengt maar ook zorgen. Een voorbeeld van zo’n zorgwekkende ontwikkeling is het steeds verder oplopende personeelstekort, ook in onze sector. Hoe vind je geschikte professionals en hoe houd je ze?
‘Adviseur digitale informatie’ gezocht
Digitalisering, zoals de ontwikkeling van een e-depot, vraagt om professionals op kennisgebieden die we eerder niet hadden. Daarbij ondervinden we meer concurrentie van andere sectoren dan bij het zoeken naar professionals voor analoge archieftaken. Wie zoekt er tegenwoordig niet een ‘adviseur digitale informatie’?
Natuurlijk kun je je eigen mensen opleiden in nieuwe kennisgebieden, wat prima past binnen lifelong learning, maar bijblijven in het informatievak is geen sinecure, zoals John van de Pas schreef in IP #4-2022. Bovendien vallen er dan weer gaten op andere plekken in de organisatie, want met de toegenomen taken en nieuwe ontwikkelingen is er behoefte aan extra personeel, niet aan vervanging.
Minder young professionals
Met het vervallen van de diploma-eis voor archivarissen dreigt de archiefopleiding minder aantrekkelijk te worden. En zoals Maaike Heemskerk en Willemien Jansen in Archievenblad 2022/04 betogen, sluiten de opleidingen ook nog eens onvoldoende aan op de huidige archiefpraktijk. Dit alles samen kan leiden tot minder aanwas van young professionals in de archiefsector, een groeiend tekort aan personeel, een hogere druk op de kerntaken en (nog) minder tijd voor de educatieve en publieksfunctie.
Centres of excellence
Een mogelijke oplossing zou kunnen liggen in het delen van professionals. De regionaal historische centra pleitten in 2019 al in hun strategische visie voor het inrichten van centres of excellence waarin de beschikbare deskundigheid wordt ondergebracht in een gezamenlijke pool. Op die manier voorkom je dat elke archiefinstelling voor de kleinste specialisaties een eigen professional in huis haalt. Professionals die uit een steeds verder opdrogende vijver komen waarin een groeiend aantal werkgevers zit te vissen. Helaas komen die centres of excellence nog niet van de grond en stellen we allemaal dezelfde vacatures open.
Fryske Flekspool
In Friesland hebben ze een dergelijke stap al wel gezet: een groot aantal Friese overheden heeft de handen ineengeslagen om een gezamenlijke vijver met werknemers te vullen: de Fryske Flekspool. Deze samenwerking, onder de noemer ‘Eén werkgever, maar steeds weer een andere baan’, komt voort uit de wens niet met elkaar te concurreren op de arbeidsmarkt, maar medewerkers een interessantere baan met perspectief te kunnen bieden. Een mes dat aan twee kanten snijdt. Iets om ook eens in onze sector te proberen?
Bijdrage KNVI
Desinformatie en propaganda
De Super Tuesday van de KNVI over desinformatie en propaganda gaat door. Op 1 november 2022, de eerste dinsdag van die maand, van 16:00 tot 17:30 uur, online. Is dit bericht écht? En geen foute informatie die onbedoeld is verspreid? Of desinformatie die bewust is gemaakt om je foutief te informeren?
Nee. De KNVI is een vereniging voor en door informatieprofessionals, zonder zakelijke belangen, bedrijfslidmaatschappen of vaste subsidiestromen. Dat is een goed concept: de vereniging is onafhankelijk en kan bouwen op meer dan honderd jaar bestaanservaring. Dat is overigens tegelijkertijd een beperking – de vereniging is voor alle activiteiten afhankelijk van de vrije tijd en inspanningen van vrijwilligers.
Anno 2022 zijn desinformatie en propaganda een actueel thema. In een steeds ingewikkelder maatschappelijke en politieke omgeving opperen opponenten van diverse maatschappelijke thema’s dat de ander desinformatie deelt. De vraag is vervolgens of dat dan bewust is gedaan. Werkt de opsteller in opdracht van een machthebber? Volgt de schrijver een heersend narratief zonder dat ter discussie te stellen? Zit de publicist gevangen in een organisatie waarin systemische ontwikkelingen de ruimte voor zelfreflectie verhinderen? Of wordt er gewoon betaald voor de publicatie – vanuit zakelijk belang?
Voorbeelden uit het verleden
Deze vragen komen zeker langs tijdens de Super Tuesday. Voorbeelden uit het verleden spreken daarbij tot de verbeelding. Denk aan sigarettenfabrikanten die niet heel duidelijk vertelden wat de (bij hen bekende) neveneffecten zijn van roken. Publiciteit uit de Tweede Wereldoorlog die voor extra steun moest zorgen aan beide zijden van het front. De zuivelcampagne van de Nederlandse overheid om het zuivelmeer te verkleinen. En de promotiecampagne voor groene biocentrales die worden bijgestookt met vers gekapte bomen uit Canada en de Verenigde Staten.
Objectief nieuws en deepfakes
We kunnen in ieder geval vaststellen dat het geloof in mainstream media (MSM) tanende is. We kunnen objectief nieuws en goede deepfakes nog maar nauwelijks herkennen. De gesprekken over vaccineren, het afschaffen van fysieke betaalmiddelen, de digitale ID en klimaatverandering zal iedereen herkennen. Inclusief de impact op het innemen van een standpunt in die gesprekken met familie en vrienden.
Alternatieve kanalen en onafhankelijke journalistiek krijgen dan ook veel aandacht. Artikelen van onderzoeksjournalisten van De Correspondent worden breed gedeeld. Follow the Money en Bits of Freedom komen steeds vaker in beeld met hun onthullingen. Blckbx TV, De Nieuwe Wereld en Café Weltschmerz zenden content uit die de reguliere mediakanalen niet haalt – om welke reden dan ook. Voer voor gesprek en verdieping? Wij denken van wel! Van harte welkom op de online Super Tuesday op 1 november.
Wouter Bronsgeest, duovoorzitter van de KNVI.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #7-2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
