De Nederlandse universiteiten zijn het met uitgever Elsevier eens geworden over de openstelling van wetenschappelijke informatie. Er is een overeenkomst gesloten voor vijf jaar, zo meldt dagblad Trouw.
Volgens de hoogste baas van Elsevier, Kumsal Bayazit, is de overeenkomst uniek in de wereld en maakt die de Nederlandse wetenschap tot voorbeeld voor andere landen. Elsevier behoort tot de grootste uitgevers van wetenschappelijke vakbladen ter wereld en is met wetenschappers in tal van landen verwikkeld in taaie gevechten over de regels van het spel.
Wetenschappelijke uitgevers kunnen hoge abonnementsprijzen rekenen voor hun tijdschriften, omdat het voor wetenschappers van levensbelang is erin te publiceren. Zij worden beoordeeld op aantallen publicaties, bij voorkeur in toptijdschriften. Inmiddels is een beweging in gang gezet naar open access, toegankelijkheid van wetenschappelijke artikelen, gratis en voor iedereen, wat betekent dat wetenschappers niet meer hoeven te betalen om ze te lezen. Dat laat de uitgever niet brodeloos, want wetenschappers betalen nu om erin te publiceren.
Lang verzet
Van de grote wetenschappelijke uitgevers heeft Elsevier zich het langst verzet tegen deze ontwikkeling. De uitgever heeft in veel van zijn tijdschriften open access een optie gemaakt, geen regel. Dat betekent dat een wetenschapper moet betalen om zijn artikel open acces te publiceren. En dat hij moet betalen om alle niet-open artikelen te kunnen lezen.
In de nieuwe overeenkomst met de Nederlandse universiteiten is nu een streven vastgelegd naar 100 procent open access. Al heeft Elsevier enkele van zijn toptijdschriften vooralsnog buiten de overeenkomst gehouden, zoals Cell en The Lancet.
Ook open science
De overeenkomst beperkt zich niet tot open access, maar gaat door naar de overtreffende trap: open science. Daarin worden ook wetenschappelijke data gedeeld met publieke en private partijen. Elsevier, universiteiten en onderzoeksorganisaties gaan samen systemen ontwikkelen om die wetenschappelijke kennis te delen en te verspreiden. Belangrijk punt in dat deel van de overkomst is dat wetenschappers eigenaar blijven van hun data. En ook het laatste woord blijven houden over wat anderen, commerciële en niet-commerciële partijen, met hun data doen.