UNESCO heeft een internationale set van vijftien manuscripten over de eerste reis rond de wereld van Ferdinand Magellaan en de drie Hikayat Aceh-manuscripten toegevoegd aan het Memory of the World-register. Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) beheert drie van de erkende documenten in de collecties. De voordracht werd gedaan in samenwerking met respectievelijk de regeringen van Spanje en Portugal en de Nationale Bibliotheek van Indonesië.
De manuscripten over de eerste reis rond de wereld zijn afkomstig uit de collecties van Arquivo Nacional da Torre do Tombo in Portugal, Archivo General de Indias in Spanje, Yale University Library in de Verenigde Staten en de UBL. Uit de Leidse collecties is het manuscript VLF 41: Ferdinandi Oliveri de Sancta Columba (1507-85) opera duo: Ars náutica, autograha – Viagem de Fernao de Magalhaes, secundum narrationem cuiusdam socii et suppletus ex aliis fontibus, lusitanice opgenomen. Dit Portugese manuscript uit 1550 bevat hoofdzakelijk een tekst over navigatie door Fernão de Oliveira (1507-circa 1581). De laatste katernen bevatten het verslag van de reis van Magellaan. Manuscript VLF 41 is gedigitaliseerd en vrij beschikbaar in Digital Collections.
Sultan Iskander Muda
De Hikayat Aceh is een inheemse geschiedenis van het voormalige sultanaat van Atjeh op het eiland Sumatra in het huidige Indonesië. Het is geschreven in het Maleis in Arabisch schrift en beschrijft en looft de Atjehse sultan Iskandar Muda (1583-1636), een nationale held in Indonesië. De Hikayat Aceh is vermoedelijk gemaakt in opdracht van sultana Safiyyat al-Din Syah, de dochter van sultan Iskandar Muda. De tekst bevat veel verhalen over het leven en de gebruiken aan de Atjehse rechtbanken, over de relaties met onder andere Portugal, China en Turkije, interne rivaliteit, oorlogen en (islamitische) religie. Het is een uniek werk dat gebruikmaakt van traditionele Maleisische literaire stijlen met een rijke Perzische invloed, vol informatie en historische details.
Zeer zeldzame tekst
Twee Hikayat Aceh-manuscripten (Or. 1954 en Or. 1983) worden beheerd door de UBL en één manuscript (ML 421) door de Nationale Bibliotheek van Indonesië. Het Leidse manuscript Or. 1954 is het oudste (circa 1675-1700) en meest complete. Or. 1983 is hiervan een kopie in het Bataafs Maleis (uit 1847). ML 421 is eveneens een kopie van Or. 1954 en dateert uit het begin van de twintigste eeuw. Met slechts drie overgeleverde manuscripten is de Hikayat Aceh een zeer zeldzame tekst en daarmee een belangrijke bron voor iedereen die geïnteresseerd is in de islam, internationale betrekkingen en de geschiedenis van Atjeh. Manuscripten Or. 1954 en Or. 1983 zijn te vinden in UBL’s Digital Collections.
Documentair erfgoed
Eerder al kregen drie andere documenten uit de collecties van de UBL de status van werelderfgoed: La Galigo (2011), Babad Diponegoro (2013) en Panji (2017). Deze zijn gedigitaliseerd en via Digital Collections vrij beschikbaar voor onderwijs en onderzoek.
Het Memory of the World-programma van UNESCO vraagt aandacht voor het behoud van belangrijk documentair erfgoed wereldwijd en probeert de toegankelijkheid van en het bewustzijn voor dit soms kwetsbare erfgoed te vergroten.
Er zijn nog enkele andere Nederlandse erfgoedobjecten toegevoegd aan de Memory of the World-lijst. Zie daarvoor ook de andere berichten op informatieprofessional.nl.
Foto boven: manuscript VLF 41: Ferdinandi Oliveri de Sancta Columba (1507-85) opera duo: Ars náutica, autograha – Viagem de Fernao de Magalhaes, secundum narrationem cuiusdam socii et suppletus ex aliis fontibus, lusitanices ex aliis fontibus, lusitanice.