Project: nieuwe Universiteitsbibliotheek UvA
Gestart in: september 2019
Einddatum: ergens in 2024
Aantal dagen tot oplevering: circa 900
Architect: MVSA Architects en Architectenbureau J. van Stigt
Door Max Haring
Vakblad IP volgt de wording van de Universiteitsbibliotheek (UB) van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Eens per kwartaal wordt een thema rondom de bouw belicht. In dit nummer deel 6: het Data Science Centre.
Van oorsprong is de universiteitsbibliotheek de plek waar van informatie kennis wordt gemaakt. Je treft er een zorgvuldig opgebouwde collectie en de mensen die kunnen helpen de collectie optimaal te raadplegen. Naast de collectie biedt de UB ook een ‘toolbox’ aan om uit de aanwezige informatie nieuwe inzichten te destilleren. Zonder de juiste informatievaardigheden haal je immers nooit het beste uit de bibliotheek. Waar voorheen kennis en informatie voornamelijk via boeken werden gedeeld, is het nu steeds vaker digitaal georganiseerd: alle kennis is ook data geworden. Er ligt voor de bibliotheek dus een duidelijke taak om ook deze data te ontsluiten: de informatietoolboxwordt uitgebreid met datavaardigheden.
Het Data Science Centre (DSC) van de Universiteit van Amsterdam is zo’n plaats waar die nieuwe tools worden ontwikkeld en toegepast. In 2021 lanceerde de UvA het DSC om innovatie, kennisuitwisseling en kruisbestuiving van datawetenschap op alle faculteiten te bevorderen. Een financieringsimpuls van het college van bestuur heeft geholpen om 34 nieuwe posities te creëren: wetenschappers, maar ook data- en software-engineers, die het datagedreven onderzoek aan de UvA een boost gaan geven.
Een vliegende start
Het Data Science Centre staat onder leiding van wetenschappelijk directeur prof. dr. Paul Groth, maar behoort niet tot een van de faculteiten. In plaats daarvan is het ondergebracht bij de UB. Zo kan het DSC gebruikmaken van de facilitaire diensten van de bibliotheek en van de aanwezige expertise op het gebied van kennis- en datamanagement. De UB biedt verder toegang tot haar netwerk binnen de UvA en ook praktische ondersteuning en hulp bij de organisatie van evenementen, zoals de Data Science Day. Hierdoor kon ze het nieuwe instituut een vliegende start geven.
Ook biedt de bibliotheek mogelijkheden aan wetenschappers om elkaar te ontmoeten. Ze wil op haar locaties onderzoekers en ontwikkelaars vanuit verschillende disciplines (geesteswetenschappen, sociale wetenschappen en natuurwetenschappen) samenbrengen om samen om te werken, elkaar te inspireren en workshops te geven over de nieuwste datasciencetechnieken. De UB helpt zo wetenschappers om collega’s te ontmoeten die ze anders niet hadden getroffen. Deze fysieke interactie geeft veel meerwaarde aan het DSC. In de nieuwe UB worden ruimtes en voorzieningen gecreëerd voor communityactiviteiten, zoals het Data Science Centre.
Ook de UB profiteert
Deze vorm van peer learning is zeer waardevol gebleken voor de deelnemers, maar ook de bibliotheek zelf profiteert. De workshops en informele ‘koffie en data’-sessies van het Data Science Centre zijn open voor medewerkers van de UB: de informatiespecialisten, softwareontwikkelaars, medewerkers van Research Data Management en van Open Science kunnen aansluiten en zo direct contact hebben met datascienceonderzoekers. Dit is belangrijk omdat deze onderzoekers en ontwikkelaars daar ook hun behoefte aan ondersteuning kenbaar kunnen maken.
De UB speelt hierop in en ontwikkelt samen met het DSC nieuwe trainingen en tools voor het werken met data. De nieuw ontwikkelde tools kunnen vervolgens via de bibliotheek worden ontsloten voor de hele universiteit. De UB moet hierbij een vertaalslag maken om deze tools, behalve voor de wetenschappelijke kopgroep die al betrokken is bij het DSC, ook toegankelijk te maken voor een breder publiek. Echt een heel interessante opdracht!
Lid van Carpentries-netwerk
Belangrijk is daarnaast dat de medewerkers van de UB hun eigen datavaardigheden verder ontwikkelen. Dit gebeurt van binnenuit: de bibliotheek is immers zelf ook een bron van data. De catalogusdata, de gebruiksstatistieken en de eigen dienstverlening lenen zich prima voor analyses en datagestuurde innovatie. Om deze slag te maken is de UB lid geworden van het Carpentries-netwerk waar medewerkers en onderzoekers van de UvA samen datasciencetrainingen volgen. Ook is het mogelijk voor medewerkers om zelf trainer te worden en zo bij te dragen aan de ontwikkeling van datavaardigheden van collega’s, onderzoekers en studenten. Veel bibliotheekmedewerkers willen graag dicht bij de academische praktijk werken en het DSC biedt hun daarvoor een extra gelegenheid.
Samenwerking verder verankerd
In de komende jaren zal deze samenwerking tussen datawetenschappers, ontwikkelaars en de UB verder worden verankerd, onder andere door het DSC structureel op te nemen in de organisatie van de bibliotheek. Hiermee ontstaat een netwerk waarin onderzoekers elkaar helpen grenzen te verleggen, maar dient de bibliotheek ook als universitair kenniscentrum voor datagedreven onderzoek, als ontwikkelomgeving voor datatools en als klankbordgroep voor de digitale dienstverlening. De UB heeft zo bij het creëren, ontsluiten en toepassen van data en digitale kennis een centrale rol gekregen.
Tools voor datavaardigheid
- Query building: zoeken en vinden in data
- Kunstmatige intelligentie en algoritmes
- Tekst mining en language processing
- Best practices voor metadata en databases
- Datavisualisaties
- Linked open usable data
De voorgaande delen van deze serie lezen kun je hieronder lezen:
Max Haring is hoofd Onderwijs- en Onderzoeksondersteuning Bibliotheek Universiteit van Amsterdam/Hogeschool van Amsterdam.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #7-2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
