Bibliotheken, musea en archieven maken de laatste jaren hun collecties op een ongekende schaal openbaar. Schilderijen, teksten en archiefstukken worden vaak online zichtbaar gemaakt. Er staan al een miljoen afbeeldingen van Nederlandse erfgoedinstellingen op Wikimedia Commons. Er gebeurt dus veel moois en inventiefs, maar er worden ook kansen gemist.
Door: Jos Damen
Een prachtig recent initiatief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is de openbaarmaking van 2.500 foto’s uit de Collectie Temminck Groll. Coen Temminck Groll (1925-2015) was hoogleraar in Delft. Hij was een aparte man, met intellect en smaak – zo was hij ook een liefhebber van bijzondere auto’s. Hij publiceerde veel over Nederlands erfgoed in andere landen, zoals over bijzondere gebouwen in Azië, Afrika en in de beide Amerika’s. Dit gedeelde erfgoed is architectuur-historisch interessant, omdat het de wederzijdse invloed en soms rechtstreekse vermenging van stijlkenmerken van de landen goed laat zien. De foto’s van Temminck Groll zijn van uitstekende kwaliteit: als kenner wist hij als geen ander welke details hij moest fotograferen.
Nederland overzee
De foto’s zijn gemaakt in een tiental landen, waaronder Ghana, India, Indonesië, Maleisië, Sri Lanka, Suriname en Zuid-Afrika. Temminck Groll reisde in de jaren zestig en zeventig de hele wereld over – en fotografeerde zich suf. Hij had een goede neus voor erfgoed in het algemeen. Zijn proefschrift ging over stenen huizen in de middeleeuwen, en daarna verbreedde zijn interesse zich: van restauraties van kerken in Nederland tot Nederlandse invloed op buitenlands erfgoed. Temminck Groll publiceerde ook over Nederland overzee in een mooi en leesbaar boek: The Dutch overseas. Architectural survey. Mutual heritage of four centuries in three continents, uit 2002.
De wat bredere blik die de RCE met de openbaarmaking van dit cultuurgoed laat zien is verheugend. Foto’s van Nederlands erfgoed (zoals van huizen in Amsterdam) zijn inmiddels in overvloed online aanwezig, maar foto´s van monumenten uit Sri Lanka en Ghana zijn op op het web een stuk minder vertegenwoordigd. Het lijkt een goed voorbeeld voor Nederlandse cultuurinstellingen: kijk eens met een frisse internationale blik naar de eigen collectie en deel afbeeldingen van onderdelen die Nederland overstijgen.
Open cultuurdata
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed maakte de foto’s op de eigen website beschikbaar, maar deed dat ook via Wikimedia Commons. Verder werd een deel van de foto’s op Open Cultuurdata via een API toegankelijk gemaakt: delen om daarmee breed te oogsten. Na de openbaarmaking van de foto’s via Wikimedia Commons kwamen op de GLAM-discussielijsten direct diverse positieve reacties uit Afrikaanse en Aziatische landen: ‘great: these old photographs from my country 50 years ago’. Het is duidelijk: gedeeld erfgoed is dubbel erfgoed.
Jos Damen is hoofd bibliotheek & ICT van het Afrika-Studiecentrum, Universiteit Leiden.
Links
Temminck Groll bij RCE: tinyurl.com/ll2au2p
Open dataset (Open Cultuurdata API): tinyurl.com/le6e22k
Temminck Groll Wikimedia Commons: tinyurl.com/kogh4vv
Nieuwe serie
Er zijn vele nieuwe ontwikkelingen op informatiegebied in Nederland. Jos Damen bekijkt ze met een kritische blik en geeft een beargumenteerd waardeoordeel. De lezer krijgt afwisselend een tof initiatief of een sof voorgeschoteld.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 3 / 2017. Het gehele nummer kun je hier lezen.