Op 7 juni jl. vond bij de KB in Den Haag het college Global Librarianship, the Power of the Network plaats. Dit college, met onder meer Rolf Hapel van DOKK1 in Aarhus, werd georganiseerd door de KB en IFLA. Liesbeth Mantel doet verslag.
Door: Liesbeth Mantel, Hoofd Exposities, Collecties & Informatie bij De Domijnen
Belangrijkste spreker deze ochtend was Rolf Hapel vanDOKK1, de Openbare Bibliotheek in Aarhus (Denemarken). Ik heb het geluk gehad dat ik tweemaal in Aarhus ben geweest. De eerste keer was in 2009. De bijeenkomsten van de Next Library (un)conference waren in de oude bibliotheek en bij de universiteit. Er werd wel gesproken over de nieuwe bibliotheek en het proces daarnaartoe, maar de bibliotheek was nog niet af. In 2015 was de nieuwe bibliotheek wel klaar en het was geweldig om er te zijn. Deze bibliotheek bruist en iedereen is superenthousiast. Over beide bezoeken heb ik verschillende blogposts geschreven, die vind je hier, als je die nog eens terug wilt kijken. Foto’s van het bezoek in 2009 staan hier en die van 2015 hier.
Negen kolommen
En nu dat Rolf Hapel in Nederland was, wilde ik hem graag weer horen spreken. Eerst vertelde hij iets over de bibliotheek, de kosten en de vierkante meters. Het gebouw staat op negen kolommen om ook, als het water van de haven zou stijgen, als een buffer naar de stad te dienen. Maar waarom zou je zo’n enorme bibliotheek bouwen in een digitale wereld. Op welke vragen uit de samenleving ga je antwoorden geven?
Hapel verdeelde het antwoord op deze vragen in drieën: het gaat om democratie, educatie en cultuur. Het gaat om de library as a space. Het gaat van informatie die overal gevonden kan worden naar iets dat alleen beleefd kan worden in de bibliotheek, van online naar on-site, van informatie naar betekenis en van het ontmoeten van informatie naar het ontmoeten van mensen. Van weten naar beleven en experimenteren. Van georganiseerde evenementen naar dingen die gebeuren.
De bibliotheek is een ruimte voor ontwikkeling en interactie, het opdoen van ervaringen, leren, innovatie, perceptie, overpeinzing en inspiratie.
Publieksparticipatie
Hoe zij tot deze bibliotheek en inrichting zijn gekomen, is met dank aan het publiek. Met heel veel sessies met gebruikers. Jarenlang, steeds opnieuw, om steeds beter te begrijpen wat nodig is. Op verschillende manieren mensen mee laten denken, in idea pitches, world cafés, et cetera. Het gaat om citizen cooperation, user driver innovation, co-production en co-creation.
Op de ladder van participatie van Sherry Arnstein uit 1969 (zie ook wikipedia) zijn zij opgeschoven naar delegated power (samenwerken met burgers als grootste belanghebbende) in plaats van informing en consulting. Als je hier nu ook mee aan de slag wilt, kijk dan even bij de toolkit die is ontworpen voor bibliotheken, de Design Thinking for Libraries. Bij deze manier van ontwerpen staat de gebruiker centraal (user centered design). Als je hulp nodig hebt van een bedrijf die je hier bij kan helpen, dan raad ik Muzus aan.
De trend movement of citizen engagement is groter dan alleen voor bibliotheken
Mash-up library
Een van de ideeën voor deze bibliotheek kwam uit Engeland. Een mash-up (iets creëren uit meerdere onderdelen, soms is dat een website die met widgets opgebouwd wordt) werd vertaald naar een fysieke plek. De mash-up library was een feit. Er werd gezocht naar partijen om samen mee te werken, zij organiseren iets in de fysieke ruimte van de bibliotheek en onderhouden dit. Zijn er vrijwilligers voor nodig, dan regelen zij dit ook.
De bibliotheek programmeert zelf ook rondom deze activiteiten en zij helpt met de marketing en PR. Inmiddels zijn er drie jaar na de opening 130 partijen die samen met de bibliotheek deze mash-up library een gezicht hebben gegeven. Daardoor kunnen er weken zijn dat er 42 activiteiten in de bibliotheek plaatsvinden, de meeste georganiseerd door de partners.
Play
Bij DOKK1 speelt play een grote rol. Op allerlei plekken in de bibliotheek zie je dit terugkomen. Bijvoorbeeld op de interactieve vloer. Of bij de oude consoles, waar de vaders vaak weggestuurd moeten worden omdat de kinderen willen spelen. Maar er is buiten ook een enorme glijbaan en de gong binnen gaat af als er een kindje in het ziekenhuis wordt geboren.
Het gaat ook om het niet helemaal inrichten van de ruimte. Iets wat Hapel in Nederland was opgevallen. Wij bedenken voor alles wel iets, we laten niets vrij. In Aarhus zijn er ruimtes die nog kunnen worden ingericht. Om daar dingen te doen die jij als bezoeker wilt.
Data en een robot
Het laatste waar Hapel ons iets over vertelde, was Smart City Aarhus. Overal in de stad hangen sensoren en wordt er data verzameld. De bibliotheek helpt mee om deze data te gebruiken in evenementen en activiteiten en de IT-afdeling helpt ook met het toegankelijk maken van de data. Momenteel werken zij aan een online plek voor de samenwerking tussen politiek en burgers; dit noemen ze digital citizen involvement.
En Hapel vertelde over de nieuwste medewerker van de bibliotheek. Ze heet Norma. Deze humanoid robot vertelt verhaaltjes aan kinderen, maar luistert ook als ze zelf voorlezen en geeft hun feedback. Het idee is om Norma te koppelen aan Watson, zodat zij nog slimmer kan worden.
Andere rol bibliotheekmedewerkers
Zo’n bibliotheek ontwerpen, inrichten en blijvend innoveren vraagt natuurlijk iets van de medewerkers. Die medewerkers worden steeds meer een facilitator, een docent, een projectleider en een professionele host. De oriëntatie van de bibliotheek is gericht op relaties en niet langer op het boekenproces. Hapel wijst erop dat de medewerkers veel meer dan vroeger moeten weten wat er in de samenleving speelt, hoe zij hierop in willen spelen en dat zij veel meer sociale competenties nodig hebben. Maar ook dat er collega’s zijn die kunnen programmeren en snappen wat ICT kan betekenen voor de bibliotheek.
Relaties
Hannah Gent vertelde ons iets over Public Libraries 2020, library advocacy, Europe Loud & Proud en de dingen die zij geleerd heeft in de afgelopen jaren.
Het gaat allemaal om relaties, wie ken je, waar kom je binnen bij de EU en hoe zorg je ervoor dat zij ook bij jou op bezoek komen. Bibliotheekmensen zijn uitstekende ambassadeurs. Niet alleen op managementniveau maar ook aan de balie.
Er is een groep MEP Library Lovers. Esther de Lange is een van de leden van deze groep. Deze groep stelde de lijst 60 boeken voor de zomer samen en op de website van de groep vind je per land een factsheet over libraries and skills in relatie tot Europa.
Naast deze groep is er een groep bibliotheekmensen die samenwerken om de MEP’s meer kennis te geven over bibliotheken; zij noemen zich Library Advocacy Lab.
2019 wordt een belangrijk jaar voor de EU. Er zijn verkiezingen, Brexit en het MFF proposal moet worden goedgekeurd. Nu in contact komen met de MEP uit jouw land heeft heel veel zin.
IFLA
Gerald Leitner, Secretary General van de IFLA, nam als laatste spreker het woord. Hij liet ons zien wat er de afgelopen tijd door IFLA, in samenwerking met de leden, is gedaan aan de totstandkoming van een wereldwijde toekomstvisie. Veel workshops, veel deelnemers en veel input. Dit alles heeft geresulteerd in tien highlights:
- we are dedicated to equal and free access to information and knowledge
- we remain deeply committed to supporting literacy, learning and reading
- we are focused on serving our community
- we embrace digital innovation
- we have leaders who see the need for strong advocacy
- we see funding as one of our biggest challenges
- we see the need to build collaborations and partnerships
- we want to be less bureaucratic, inflexible and resistent to change
- we are guardians of the memory of the world
- our young professionals are deeply committed and eager to learn
Bij deze tien highlights horen ook tien kansen die beschreven zijn. Meer informatie vind je op de website van IFLA.
(Beeld: Liesbeth Mantel)
Deze bijdrage is een licht bewerkte versie van het verslag dat eerder op moqub.com verscheen.