Amber Walraven (1980) is universitair docent Onderwijsinnovatie aan de Universiteit Twente. Ze doet onderzoek naar het integreren van kritisch internetgebruik in de onderbouw van het vwo. Onlangs was ze in Brussel om eurocommissaris Neelie Kroes (Digitale Agenda) te adviseren over mediawijsheid.
Waarom was je uitgenodigd om in Brussel te vertellen over mediawijsheid?
Neelie Kroes gaf eind 2011 een inspirerende speech op de Online Educa in Berlijn, een internationaal congres over technology enhanced learning. Daarin deed ze een paar uitspraken die zeer overeenkwamen met mijn onderzoek en het doel van mijn onderzoek. Ik heb een paar comments gemaakt (heel coole feature die ze gebruikt! Iedereen kan commentaar geven op haar speeches) en getwitterd dat ik haar graag meer zou willen vertellen over mijn projecten. Daarna kreeg ik de vraag of ik meer informatie wilde mailen. Dat heb ik gedaan. Op basis van die mail wilde een staflid van Kroes graag met me praten.
Wat heb je verteld?
We hebben gesproken over mijn onderzoek naar docenten die in teams lessen ontwerpen om informatievaardigheden en mediawijsheid te integreren in de vakinhoud (bijvoorbeeld Nederlands). Dergelijke teams zorgen voor materialen die echt ingezet gaan worden, die passen bij de docenten. Bovendien vindt door het ontwerpen een flinke professionaliseringsslag plaats. Docenten bepalen zelf het tempo, de grootte van de innovatie, waarin ze zich willen bekwamen, enzovoort. Hierdoor vindt innovatie bottom-up plaats, en niet topdown. Vooral mijn pleidooi voor het geven van de ‘macht’ aan docenten vond men verrassend.
Waarom denken jongeren dat ze mediawijs zijn?
Ze verwarren mediawijs met technische vaardigheden. Ze denken dat als ze weten hoe je een trefwoord intypt, of hoe je een account aanmaakt, dat ze dan mediawijs zijn. Terwijl het technische aspect slechts een onderdeel is. Kritisch denken, analyseren, reflecteren en creativiteit zijn ook heel belangrijk. En dat leer je niet vanzelf!
Is er in het onderwijs voldoende belangstelling voor mediawijsheid en digitale vaardigheden?
Nee. Het besef van de noodzaak begint te komen, maar er wordt nog te weinig mee gedaan. Het helpt ook niet dat de nadruk zo wordt gelegd op taal en rekenen tegenwoordig, of op examenstof. Docenten denken dan: geen tijd voor mediawijsheid! Door een aanpassing in je huidige manier van werken (dus door te herontwerpen en vakinhoud te combineren met vaardigheden) kun je hier prima tijd aan besteden. Bovendien, meer gebruik van ict zou de motivatie van leerlingen kunnen verhogen. En, nog belangrijker misschien: je doet je leerlingen tekort als je je alleen richt op examenstof.
Wie moet scholieren en studenten mediawijs maken?
Docenten, ouders, broers en zussen, andere familie, leeftijdsgenoten. En instanties als bibliotheken, mediatheken. Mediawijs zijn moet je stap voor stap leren, maar aangezien het in alle aspecten van je leven terugkomt, blijf je dat ontwikkelen. Je bent niet alleen mediawijs als je voor school iets moet doen, maar ook als je voor de lol een tijdschrift leest, of tijdens je werk.
Hoe kun je dat het beste doen?
Nou, ja, daar doe ik dus onderzoek naar… Ik ontwerp de lessen samen met docenten, maar kijk ook naar het effect ervan op de leerlingen. We weten wel een paar dingen die werken, maar nog niet genoeg. Voorbeelden van wat wel werkt: integreren in vakinhoud, discussie voeren met leerlingen (laat ze maar eens vertellen waarom ze iets een goede of slechte website vinden), betekenisvol maken. Spreek ze aan op hun eigen interesses en maak gebruik van wat ze al wel heel goed doen. Sta als docent open voor leerlingen.
Welke studie heb je gedaan?
Toegepaste Onderwijskunde aan de Universiteit Twente (tegenwoordig Onderwijskunde).
Je allereerste baan?
Promovenda (assistent in opleiding, Phd-student) aan de Open Universiteit Nederland.
Welke vakbladen zijn het belangrijkst voor je?
Wetenschappelijke journals over onderwijs en ict, zoals Computers and Education.
Wat is je favoriete site of weblog?
Het blog van mijn PhD-student Jeroen Clemens. Hij gaat onderzoek doen naar online tekstbegrip. Zie jeroenclemens.wordpress.com.
En je favoriete literaire werk?
Onder professoren van W.F. Hermans.
Welk ebook las je het laatst?
Erg hè, maar ik heb nog nooit een ebook gelezen. Komende zomervakantie gaat er een iPad met ebooks mee. En vooruit, ook nog een paar ‘echte’ boeken.
Heeft het papieren boek nog toekomst?
In de toekomst kijken kan niet, maar voorlopig blijft het boek nog wel even. Ik zou boeken lekker boeken laten, en de technologie gebruiken voor verrijking/verdieping/aanvulling op die boeken.
En welke elektronische publicatie las je het laatst?
De nieuwsbrief van de faculteit Gedragswetenschappen.
Je favoriete vrijetijdsbesteding?
Theatersporten en hardlopen.
Wat zou je willen zijn als je geen docent en onderzoeker was?
Actrice.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 4 / 2012. Het gehele nummer kun je hier lezen