Wouter van Atteveldt is benoemd tot hoogleraar Computationele Communicatiewetenschap & Politieke Communicatie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij spreekt 11 november zijn oratie uit: ‘Ik bekijk sociale wetenschappen met een computationele blik: hoe kunnen we technieken uit de taalkunde en AI inzetten om bij te dragen aan het oplossen van sociale vraagstukken.’
Nieuws is overal en nergens. De beste kranten ter wereld zijn met een muisklik of swipe door te bladeren. Aan de andere kant is het minder duidelijk wat ‘echt’ nieuws is en door wie het wordt gemaakt. De grenzen tussen journalistiek en andere content vervagen. Steeds meer mensen lezen nieuws via apps of sociale media in plaats van de klassieke kanalen, of proberen actief nieuws te mijden. Dit maakt het steeds moeilijker om te begrijpen wat het effect van al deze media is. Tegelijkertijd weten we dat er een sterk verband is tussen het gebruik van traditionele en sociale media en het vertrouwen in politiek, weet Wouter van Atteveldt, hoogleraar Computationele Communicatiewetenschap & Politieke Communicatie aan de VU. ‘Juist in deze tijd van een dalend vertrouwen in de overheid en andere publieke instellingen is het belangrijk dat onderzoek wordt gedaan naar de invloed van (sociale) media. Dit is nodig om te begrijpen waar polarisatie en wantrouwen vandaan komen en hoe media eraan kunnen bijdragen dat het vertrouwen wordt hersteld. Hiervoor zijn nieuwe onderzoeksmethoden en technieken nodig.’
Gegevensdonatie
Door de enorme toename van digitale en sociale media en de manier waarop nieuws wordt geconsumeerd, is het steeds moeilijker om vast te stellen welk nieuws mensen uiteindelijk lezen en wat voor effect het heeft op de manier waarop ze over de wereld lezen en denken. ‘Dit is wel belangrijk om te weten, zeker wanneer steeds meer mensen in een filterbubbel terechtkomen. In zo’n geval kiezen ze niet zelf of ze alleen nog maar Ongehoord Nieuws kijken of het NRC lezen, maar bepalen algoritmes het. Wanneer ze vervolgens niet meer in de gaten hebben dat hun mediaconsumptie heel anders is dan die van de buurman, kunnen ze gaan denken dat hun opinie de algemene opinie is in plaats van een van de vele meningen.’
Om dit te onderzoeken zijn nieuwe databronnen en onderzoeksmethoden nodig, zegt Van Atteveldt. ‘We nodigen mensen uit om hun online nieuwsgedrag met ons te delen via gegevensdonatie. Dit geeft een exact beeld van welke media zij volgen en delen, en met taaltechniek en beeldherkenning analyseren we de inhoud van die media. Dit combineren we met representatieve panelsurveys om te begrijpen hoe denkbeelden en mediaconsumptie zich tot elkaar verhouden in deze tijd van sociale media en fake news.’
De leerstoel die Van Atteveldt zal bekleden, richt zich op computationele technieken voor het bestuderen van (politieke) communicatie. Zijn oratie vindt plaats op 11 november van 15:45-16:45 uur.
