Home / Nederlandse opleidingen in beweging: zelfstandige IDM gaat verdwijnen

Nederlandse opleidingen in beweging: zelfstandige IDM gaat verdwijnen

Archief
december 1, 2013

MBO, hbo en universiteit blijven in beweging. Een overzicht van de huidige stand van zaken bij de initiële opleidingen voor informatieprofessionals.

Door: Jos van Dijk

Sprinten in het mbo

Sprinten in het mbo In het mbo bieden de Regionaal Opleidingen Centra (ROC’s) in Utrecht, Hengelo en Leeuwarden een parttime opleiding aan: de Bibliotheekmedewerker Sprintopleiding op mbo-4-niveau. Deze opleiding duurt zestig lesdagen, verspreid over anderhalf jaar. ROC Midden-Nederland heeft in Utrecht en Rotterdam op dit moment drie groepen van elk ongeveer twintig studenten. De meeste studenten zijn zij-instromers, mensen die al een andere opleiding hebben gedaan en ook vaak al werkervaring hebben binnen de bibliotheeksector. Zij vinden met hun diploma werk in openbare bibliotheken en schoolmediatheken.

De opleiding is opgebouwd rondom drie beroepsgerichte basistaken: bemiddelen tussen klant en informatie, uitvoeren van activiteiten en projecten, beheer en ontsluiting van het media- en informatieaanbod. Daarnaast krijgen deelnemers algemene vakken als literatuur, kunst, ict, rekenen en Engels.

Onderdelen van de opleiding zijn ook als aparte cursus te volgen. Vanwege de geringe omvang van de opleiding zal de cursus mogelijk in de toekomst worden ondergebracht als uitstroomprogramma in een bredere mbo-opleiding en op die manier wellicht ook aantrekkelijker worden voor jongeren. Met ingang van 1 februari 2014 start in Utrecht een nieuwe instroom voor de cursus met de kerntaak ‘Bemiddelt tussen klant en informatie’.

Nieuw leerplan voor IDM aan Haagse Hogeschool

In De Haagse Hogeschool is IDM een relatief kleine opleiding met 135 studenten, waarvan in het eerste jaar 21 voltijd- en 11 deeltijdstudenten. In het curriculum vormt de informatievoorziening binnen organisaties, ofwel enterprise content management, de rode draad. Belangrijke onderwerpen zijn op dit moment open data en big data. Nieuw is de grotere nadruk op onderzoeksvaardigheden en kritisch denken vanaf het eerste jaar. Ook Engelse leesvaardigheid en Nederlandse schrijfvaardigheid zijn opgevoerd in het hervormde leerplan dat nu zijn tweede jaar ingaat.

Per 1 september 2015 wordt naar verwachting de brede bachelor ingevoerd in het kader van een landelijk streven om het aantal afzonderlijke hbo-opleidingen drastisch te verminderen. Dit betekent dat alle bestaande opleidingen dan onder de noemer van één breed geformuleerde bachelor komen te vallen. Na een gemeenschappelijke propedeuse zal er dan een keuze zijn voor een meer specialistisch programma. Als voorbereiding op een rol als informatieprofessional zullen de studenten dan waarschijnlijk kunnen kiezen uit een meer technisch programma of een programma waarin organisatie en management meer centraal staan.

Hanzehogeschool Groningen stopt inschrijving IDM

De Hanzehogeschool stopt al in 2014 de inschrijving van IDM-studenten. De huidige studenten (99 in totaal, waarvan 38 eerstejaars) zullen hun opleiding gewoon kunnen afmaken. Het Instituut voor Communicatie, Media & IT gaat vanaf volgend jaar een brede bacheloropleiding hbo-ict aanbieden. Een van de drie majorprogramma’s wordt ‘Management of Business Information’. Hierin komen de bestaande opleidingen Business IT & Management (BIM) en IDM samen. Het wordt een internationale, geheel Engelstalige opleiding. De propedeuse is gezamenlijk met twee andere ict-opleidingen. Het majorprogramma heeft als bouwstenen: mens (als gebruiker van informatie), informatie, organisatie en techniek. De opleiding is gericht op functies in het bedrijfsleven en overheid waarin bruggen gebouwd moeten worden tussen ict en de ‘business’ van het bedrijf.

Brede bachelor Hogeschool van Amsterdam opnieuw ingericht

In Amsterdam bestaat al sinds 2006 de brede hbo-bacheloropleiding Media, Informatie en Communicatie (MIC). Na het eerste studiejaar kan de student in het tweede jaar nu nog kiezen voor het afstudeerprofiel Informatie & Media (IM), de opvolger van de IDM-opleiding. Archivistiek is een specialisatie binnen het afstudeerprofiel IM. Dit studiejaar hebben 18 voltijd- en 30 deeltijdstudenten gekozen voor het IM-profiel, waarvan ca. 15-20 procent kiest voor de specialisatie Archivistiek. Het totaal aantal studenten van Informatie & Media is op dit moment ruim 200.

Met ingang van het volgend studiejaar verdwijnen de afstudeerprofielen en wordt het gemeenschappelijke deel uitgebreid met een semester aan het begin van het tweede jaar, waarin ook een korte stage is opgenomen. Later volgen nog twee semesters met specialisatieprogramma’s, deels ontleend aan het oude IM-programma: contentmanagement en communitymanagement. Archivistiek blijft als specialisatie gehandhaafd binnen het deeltijdprogramma.

Saxion Hogeschool Deventer brengt IDM-erfgoed onder in Enschede

De Saxion Hogeschool in Deventer is een aantal jaren geleden gestart met een ingrijpende vernieuwing van het IDM-curriculum. Dat heeft geresulteerd in een studieroute onder IDM met de naam Human Information Design & Strategy (HIDS). De studieroute trok echter te weinig studenten: op dit moment in totaal ongeveer 90, waarvan 40 eerstejaars. Onlangs is besloten hiermee te stoppen en het ‘IDM-erfgoed’ onder te brengen bij de opleiding Media Informatie & Communicatie in Enschede.

De inhoud van de huidige afstudeerrichtingen (Information Design & Information Strategy) wordt gezien de vraag van het werkveld behouden, maar hoe dit vorm krijgt is nog niet duidelijk. Ook is een minor Big Data in ontwikkeling, waarbij de focus ligt op de vraag hoe met big data innovatie tot waarde en toepassing te brengen. Deze minor start in september 2014.

Erfgoedbrede opleiding Reinwardt Academie

De bachelor Cultureel erfgoed van de Reinwardt Academie (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten) duurt vier jaar. In twee opzichten is deze opleiding erfgoedbreed. Studenten worden enerzijds opgeleid tot functies in alle instellingen die zich met erfgoed bezighouden: musea, archieven en bibliotheken, instellingen op het gebied van de monumentenzorg en archeologie, centra voor natuur- en landschapsbeheer, erfgoedhuizen, galeries, science centers, projectbureaus, beleidsafdelingen en ondersteunende instellingen. Anderzijds besteedt de opleiding aandacht aan alle typen erfgoed: historische objecten, kunstvoorwerpen, verzamelingen van planten en dieren, historische boeken en archiefstukken, monumenten en cultuurlandschappen, tradities, rituelen en volksgebruiken, alsook digitaal, mobiel en industrieel erfgoed.

Naast de bacheloropleiding biedt de Reinwardt Academie ook een internationale, Engelstalige masteropleiding aan: de Master of Museology van anderhalf jaar, inclusief een stage.^*

Erfgoedstudies aan Universiteit van Amsterdam

De faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam verzorgt een bacheloropleiding Culturele Informatiewetenschap en twee daarop voortbouwende masters: Erfgoedstudies: Culturele Informatiewetenschap en Erfgoedstudies: Archiefwetenschap.

De driejarige bacheloropleiding Culturele Informatiewetenschap (CIW) leidt op tot allround informatieprofessional, met het accent op het culturele veld (archieven, bibliotheken, musea, creatieve industrie, overheid, bedrijfsleven). Op het programma staan vakken als informatiewetenschap, archiefwetenschap, information retrieval, informatie-economie, erfgoed 2.0, onderzoeksvaardigheden en wetenschapsfilosofie. Actuele thema’s als digitale duurzaamheid en auteursrechten in het digitale tijdperk worden besproken en geanalyseerd. De minor CIW is er voor studenten die binnen hun andere bacheloropleiding kennis willen opdoen van het informatieveld.

In de eenjarige master Erfgoedstudies: Culturele Informatiewetenschap staan theorie, onderzoek en de praktijk van het verbinden van aanbod en gebruikers van informatiesystemen centraal. Information retrieval en evaluatieonderzoek van het gebruik van informatiebronnen vormen de hoofdmoot van het programma. Voor studenten met een andere universitaire bachelor of een IDM/BDIopleiding op hbo-niveau zijn er schakelprogramma’s die toelating tot de master bieden.

De duale master Erfgoedstudies: Archiefwetenschap (anderhalfjarige duale master met halfjarige leerwerkperiode) combineert een masterprogramma van een jaar met een stage in de praktijk van een half jaar, waarop vanuit archiefwetenschappelijk perspectief wordt gereflecteerd. Het onderwijsprogramma besteedt onder meer aandacht aan waardering en selectie, conservering en preservering, ontsluiting van archieven, archiefmanagement en relevante wet- en regelgeving in Nederland en Europa. Er is een schakelprogramma voor studenten van het hbo en van andere universitaire bachelors dan CIW. De bacheloropleiding wordt komend studiejaar ingrijpend gewijzigd. Datzelfde geldt op termijn waarschijnlijk ook voor de masters.

Book & Bytes in Leiden

De faculteit Geesteswetenschappen heeft een eenjarige Engelstalige masteropleiding Book and Digital Media Studies. Het programma bestrijkt de gehele geschiedenis van het boek: ‘van Gutenberg tot Gates’ met alle consequenties van de digitale revolutie voor het boek. Enkele thema’s zijn: digitale media-technologie, textual editing and book design, de bibliotheek, de uitgeverij en digitale toegang tot cultureel erfgoed. Voor deze opleiding komen alleen studenten in aanmerking met een bachelordiploma in de geesteswetenschappen.