Hoe zorg je voor je research data? Data-opslag, integriteit, privacy, infrastructuur… dat kan een universiteit nooit alleen. SURF, de ICT-organisatie voor hoger onderwijs en onderzoek, richtte twee jaar geleden het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management (LCRDM) op. Coördinator Ingeborg Verheul vertelt. ‘We zijn nog lang niet klaar met research data.’
Door: de redactie
Waarom een Landelijk Coördinatiepunt?
‘Digitalisering maakt onderzoek steeds omvangrijker en complexer. Hergebruik van data wordt belangrijker. Subsidieverstrekkers zoals NWO en de Europese Unie vragen bij de subsidieaanvraag om een verantwoording hoe men met de data omgaat. Een paar fraudegevallen die breed in de media werden uitgedragen, vestigden de aandacht op de noodzaak voor reproduceerbaarheid van onderzoek. De uitdagingen zijn groot, en de urgentie is hoog om hier samen mee aan de slag te gaan.’
Wat is het precies?
‘Het Landelijk Coördinatiepunt is een groot netwerk van experts uit allerlei typen onderzoeksinstellingen, die met elkaar samenwerken op onderwerpen als: 1. toegankelijkheid en opslag van onderzoeksdata, zoals een dienstencatalogus en technische infrastructuur; 2. juridische aspecten: hoe gaan we goed met persoonlijke data en privacy om? en 3. voorlichting en engagement: hoe helpen we de onderzoeker zo met zijn data om te gaan dat ze waar mogelijk ook nog herbruikbaar zijn?’
‘Daarnaast is er een coördinerend bureau, dat de werkgroep ondersteunt en informatie biedt via een website en een online wiki. Mijn rol is die van Landelijk Coördinator, de spin in het web. Een leuke baan, met veel contacten, ook in universiteitsbibliotheken.’
Wat heb je aan het LCRDM?
‘We helpen vooral onderzoeksondersteuners, en die bevinden zich vaak in de bibliotheek. De gemiddelde onderzoeker is helemaal niet zo geïnteresseerd in het schrijven van datamanagementplannen en zo meer. De onderzoeksondersteuner helpt de onderzoeker de zaken goed te regelen rond data, van de subsidieaanvraag tot en met de duurzame opslag en toegang na afloop.’
‘Bij het LCRDM vind je een netwerk van deskundigen om mee te sparren. In onze wiki kun je veel informatie vinden. Bijvoorbeeld overzichten van datamanagementplannen die in Nederland gebruikt worden, of een lijst met criteria waaraan zo’n plan moet voldoen. Ook is er een overzicht van de eisen die de verschillende financiers aan een datamanagementplan stellen. Moet je een onderzoeker helpen die onderzoek doet met persoonsgegevens, dan zijn er handige referentiekaarten die je stap voor stap laten zien waar je allemaal aan moet denken. Ook is er een voorbeeld van een informed consent: een contract dat je op moet stellen met de mensen waarvan onderzoeksgegevens worden verzameld. Dit zijn maar een paar voorbeelden. Natuurlijk kun je in de wiki ook je eigen input geven.’
Wat is er al gebeurd?
‘De afgelopen drie jaar zijn er diverse landelijke bijeenkomsten georganiseerd, om mensen uit het veld bij elkaar te brengen en kennis uit te wisselen. Noemenswaardig was het congres in april 2016 over privacy en onderzoeksdata. Dat werd georganiseerd door de Juridische werkgroep en leverde input voor de Amsterdam Call for Action, een Europees beleidsdocument dat het uitgangspunt vormde voor het Nationaal Plan Open Science (februari 2017). In december vorig jaar organiseerden we een seminar over RDM-beleid: wat is nou eigenlijk goed RDM? Dat was vooral gericht op beleidsmakers. De resultaten van de bijeenkomsten vind je op de website en in de wiki. Dit najaar staan netwerkbijeenkomsten op het programma voor iedereen die werkzaam is in de nieuwe beroepen van data steward of datamanager.’
Wat kunnen we de komende tijd verwachten?
‘In mei volgend jaar moet iedere instelling voldoen aan de nieuwe wet Algemene Verordening Gegevensbescherming. Deze Europese wet schrijft voor hoe een instelling met privacygevoelige data om moet gaan. Dit wordt nog spannend. Er is een maturity model ontwikkeld, aan de hand waarvan je binnen je eigen instelling kunt vaststellen waar je nu staat en wat er allemaal nog moet gebeuren om aan alle eisen te voldoen. Daarnaast wordt er in de slipstream van deze wet ook gewerkt aan de herziening van de gedragscode persoonlijke data van de VSNU, de Vereniging van Universiteiten.’
‘Verder organiseren we op 8 februari volgend jaar een groot congres over RDM waarin de resultaten van de eerste drie jaar LCRDM gepresenteerd zullen worden. Dus: zorg dat je erbij bent.’
Deze bijdrage komt uit IP nr. 7 / 2017. Het gehele nummer kun je hier lezen.