De Fagelcollectie is een van de belangrijkste en grootste nog bestaande Nederlandse particuliere bibliotheken van voor 1800. Zij is sinds 1802 eigendom van het Trinity College in Dublin (Ierland). De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en de Trinity College Library in Dublin gaan drie jaar lang samenwerken om deze collectie te beschrijven.
De ruim 30.000 titels van de wereldberoemde Fagelcollectie worden voor het eerst tot in detail beschreven. Hierdoor zal de collectie toegankelijker worden voor wetenschappelijk onderzoek. Ook wordt zo een eerste stap gezet naar het volledig digitaal beschikbaar maken van de collectie. De beschrijvingen van Nederlandse boeken worden opgenomen in de Short Title Catalogue Netherlands – de retrospectieve nationale bibliografie van Nederland voor de periode tot 1801.
Begeleiding
Het project wordt geleid door Trinity College. Vanuit de KB zullen conservator Marieke Van Delft en experts op het gebied van metadatering het project ondersteunen. De samenwerking wordt mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning (500.000 euro in totaal) van de Nederlandse overheid.
Familie Fagel
De Fagelbibliotheek werd bijeengebracht door verschillende generaties van de familie Fagel, een politiek invloedrijke familie uit Den Haag. Tussen 1670 en 1795 leverden de Fagels vijf achtereenvolgende griffiers voor de Staten-Generaal van de Nederlandse Republiek. Zij werkten ruim een eeuw in het hart van de Nederlandse Republiek.
Toen in 1794-1795 de Fransen De Republiek veroverden, was de laatste griffier uit de familie Fagel, Hendrik Fagel de Jonge, op diplomatieke missie in Engeland en werd hij gedwongen daar te blijven. Zijn bezittingen werden aanvankelijk onteigend, maar later weer vrijgegeven en naar Londen verscheept.
Vanwege financiële problemen moest Fagel zijn kunst- en boekencollectie laten veilen. Voor de veiling plaats kon vinden wist Trinity College de collectie als geheel te kopen. En werden de boeken naar Dublin verhuisd.
Bijzonder tijdsbeeld
De collectie bevat zeldzame en unieke handschriften, gedrukte boeken, pamfletten, kaarten en atlassen uit de vroegmoderne tijd. De collectie omvat vermoedelijk nog vele onontdekte schatten aangezien de 20.000 boeken en 12.000 pamfletten nog nooit goed zijn beschreven.
Boekwetenschapper Alex Alsemgeest schat dat ruim tien procent van de boeken in de Fagelcollectie nergens anders ter wereld te vinden zijn. Alsemgeest werkte als fellow twee maanden in Dublin met de collectie.
Vooral interssant is de samenhang van de collectie met andere bestuurlijke bibliotheken zoals de KB, het Nationaal Archief en de bibliotheek van de Tweede Kamer. Het grotere verhaal dus.
In de Fagelcollectie zijn boeken te vinden over geschiedenis, theologie, politiek, recht, geneeskunde, geologie, biologie, kunst, architectuur en talloze andere onderwerpen. Omdat de Fagels bestuurlijk actief waren biedt de collectie een goed beeld van de 18e-eeuwse overheid en politieke netwerken en welke boeken bestuurders gebruikten.
Meer informatie over de Fagelcollectie is te vinden op www.kb.nl/fagel
(Beeld: In zijn boek Harmonia macrocosmica (Amsterdam, Johannes Janssonius, 1661) van Andreas Cellarius staat ook het hemelgewelf met sterrenbeelden)