Meer dan 80% van de jongeren tussen 10 en 16 jaar en hun ouders wil een waarschuwing voor schokkende beelden op sociale media, zoals TikTok en Instagram. Het gaat om beelden die geweld, seks, dierenleed of ‘enge’ inhoud bevatten. Dat blijkt uit recent onderzoek van het NICAM, de organisatie achter Kijkwijzer.
Jongeren vrezen dat het algoritme hen steeds meer video’s zal tonen waar ze bang van worden, zich voor schamen of een gevoel van onveiligheid door ervaren. Ze willen niet alleen een algemene waarschuwing, maar ook specifieke details, zodat ze zelf kunnen beslissen of ze verder willen kijken of niet. Uit het onderzoek blijkt dat bijna één op de vijf tieners weleens nare of heftige filmpjes ziet. Meer dan tweederde van de ouders vreest dat hun kind gewelddadige beelden, gevaarlijke situaties of seksueel gedrag te zien krijgt. Jongeren vinden het bovendien onprettig als schokkende beelden onverwacht worden getoond. Waarschuwingen als ‘bevat gevoelige inhoud’ vinden ze niet goed genoeg; deze zijn te vaag en het is onduidelijk wie de afzender is. Bovendien vallen deze meldingen niet voldoende op en kloppen ze niet altijd.
Vooral TikTok en Instagram
Het onderzoek laat ook zien dat 64% van de tieners tussen 10 en 16 jaar filmpjes bekijkt op TikTok (voor Instagram is dit 39%). Naarmate ze ouder worden, besteden ze meer tijd aan deze platforms. Meer dan tweederde zit dagelijks meer dan een halfuur op TikTok, waarbij ze vooral vloggers, influencers, muziek- en gamevideo’s bekijken. Jongeren ouder dan 12 jaar bepalen zelf wat ze kijken, terwijl ouders nauwelijks meekijken. Slechts een minderheid van de tieners heeft nog afspraken met hun ouders over de duur en het type content dat ze mogen zien.
Aanpak schadelijke video’s is lastig
Het aanpakken van schadelijke video’s blijkt lastig te zijn. Sinds 1 juli 2022 zijn uploaders van online video’s die in Nederland gevestigd zijn tot een aantal zaken verplicht. Ze moeten een Kijkwijzer toepassen, waarschuwen voor potentieel schadelijke beelden voor kinderen en een KvK-inschrijving hebben. Dit geldt echter alleen voor uploaders die meer dan 500.000 volgers hebben en minstens 24 video’s per jaar publiceren. Uit het onderzoek blijkt dat schokkende video’s vaak worden geüpload door uploaders die niet aan deze voorwaarden voldoen.
Omdat video’s op Instagram en TikTok vaak direct worden geplaatst is het bovendien lastig om er een pictogram en waarschuwing aan toe te voegen. Het NICAM kijkt nu samen met uploaders op welke manier het toevoegen van een waarschuwing of pictogram, zoals bij Kijkwijzer, wel zou kunnen werken.
Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met GfK en YoungWorks en bestond uit interviews met kinderen, jongeren en uploaders en analyses van inhoud op sociale media.