Amerikaanse bibliothecarissen moesten zichzelf herdefiniëren door de opkomst van zoekmachines. Ze werden niet overbodig, wel professioneler, zo blijkt uit onderzoek.
Toen de eerste openbare internetzoekmachines werden gelanceerd, zagen Amerikaanse bibliothecarissen elektronisch zoeken als een nichemarkt die hun eigen superioriteit benadrukte. Naarmate zoekmachines zoals Archie, WebCrawler, AltaVista, Yahoo! en Google meer gebruikt werden, veranderde de opvatting van bibliothecarissen over hun eigen beroep. Ze zagen zichzelf niet langer als de deskundige die het beste antwoord had op vragen van bezoekers, maar als degene die informatie interpreteert en bezoekers verbindt met bronnen.
Hun nieuwe rol beschrijven bibliothecarissen als ‘connector’. Dat blijkt uit onderzoek van Andrew J. Nelson, docent management aan University of Oregon, en Jennifer Irwin, een voormalige bibliothecaris die nu economie doceert aan Louisiana State University in Baton Rouge.
Nelson en Irwin onderzochten 199 artikelen over internet van en voor Amerikaanse bibliothecarissen die de afgelopen 22 jaar zijn gepubliceerd. Ze zagen hoe de opkomst van een nieuwe technologie het vak van bibliothecaris veranderde en hoe de beoefenaren een nieuwe betekenis aan hun beroep gaven. Het onderzoek van Nelson en Irwin is gepubliceerd in het Academy of Management Journal.
Technische kennis
Irwin zegt dat ze verbaasd was dat bibliothecarissen zoekmachines aanvankelijk niet serieus namen omdat veel van hen zelf betrokken waren bij de bouw en ontwikkeling van elektronische databases. Ze hadden wel de technische kennis om elektronische zoeksystemen te maken, maar niet de vooruitziende blik. Ze zagen niet in dat het toegankelijk maken van informatie via digitale zoekinstrumenten voor bijna iedereen grote voordelen oplevert.
Vier stappen
Nelson en Irwin onderscheiden vier stappen in de transitie van de bibliothecaris als dé informatiespecialist tot de ‘connector’. In de eerste fase doen bibliothecarissen zoekmachines af als onbelangrijk en marginaal. Vervolgens gaan enkele bibliothecarissen zelf zoekmachines gebruiken om informatie voor klanten te zoeken.
Daarna raakt de beroepsgroep echt geïnteresseerd in zoekmachines en bieden ze hun expertise aan de bedrijven aan die ze exploiteren. Die zijn niet geïnteresseerd in samenwerking met bibliothecarissen en gaan hun eigen weg.
Tot slot raken bibliothecarissen betrokken bij de ontwikkeling van wetenschappelijke en bibliothecaire zoekmachines als Google Scholar en WorldCat en verandert hun opvatting van hun vak. Ze gaan zich bekwamen in het interpreteren van zoekresultaten om bezoekers snel op de beste bronnen te kunnen wijzen.
Professionalisering
Uit hun onderzoek blijkt, aldus Nelson, dat de opkomst van een concurrerende technologie niet altijd het einde van een beroep hoeft te betekenen. In het geval van bibliothecarissen zorgde de populariteit van zoekmachines voor professionalisering.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 6/ 2013. Het gehele nummer kun je hier lezen