Door Richard Ovenden
Boektitels verboden, data verwijderd, bibliothecarissen in het hele land zonder opgaaf van reden ontslagen – Donald Trumps war on libraries vormt een bedreiging voor de democratie overal ter wereld, schrijft het hoofd van de bibliotheken van de University of Oxford Richard Ovenden.
Ik ben bibliothecaris. Ik heb het geluk dat ik een van ’s werelds grootste en bekendste bibliotheken mag leiden – de Bodleian in Oxford – maar mijn ervaring met bibliotheken begon als lezer. Mijn moeder nam me als kind mee naar de openbare bibliotheek van Deal in Kent. En daar, in die bescheiden kamers vol boeken, ontdekte ik nieuwe werelden. Mijn leven veranderde door een openbare bibliotheek (en haar bibliothecarissen) die me in staat stelde om vrij te lezen uit haar goed gevulde boekenrekken. Gedurende mijn hele carrière heb ik met eigen ogen gezien hoe bibliotheken het onderwijs en de zelfontplooiing van al onze burgers, rijk en arm, jong en oud, van alle geloofsovertuigingen en huidskleuren, stimuleren door toegang te bieden tot een veelheid aan ideeën en kennis.
Alle alarmbellen gaan af
Bibliotheken vieren de geschiedenis en identiteit van onze gemeenschappen; het zijn fervente verdedigers van feiten en waarheid in een tijdperk van desinformatie; en het zijn plekken waar mensen kunnen leren over hun rechten en hoe ze die kunnen beschermen. Dit jaar vieren we de 175e verjaardag van de Public Libraries Act van 1850, die ons systeem van gratis openbare bibliotheken in het leven heeft geroepen. Maar als we zien wat er met Amerikaanse bibliotheken gebeurt, gaan alle alarmbellen af voor ons eigen gekoesterde bibliotheeksysteem.
Grote en kleine bibliotheken in de VS bevinden zich nu in de frontlinie van de strijd om kennis, die sinds het begin van de tweede ambtstermijn van Donald Trump is geïntensiveerd. De aanval op bibliotheken en bibliothecarissen is schokkend en vindt plaats in een duizelingwekkend tempo. Duizenden boeken zijn verboden in openbare en schoolbibliotheken, bibliothecarissen hebben doodsbedreigingen ontvangen en velen zijn ontslagen. De hoofden van zowel het Nationaal Archief als de Library of Congress zijn op valse gronden ontslagen. Gegevens zijn gewist en de financiering voor cruciale initiatieven is stopgezet.
Aanvallen op het geschreven woord
Waarom keert de VS, het land van de vrijheid, waar het domein van ideeën en kennis mogelijk is gemaakt dankzij the first amendment, zich nu tegen instellingen die tot de meest vertrouwde in de samenleving behoren?
De eerste berichten over de war on libraries bereikten mij in 2022. Ik had onlangs Burning the Books gepubliceerd, waarin ik de rol van bibliotheken in de samenleving belichtte aan de hand van een lange geschiedenis van aanvallen op het geschreven woord. Bibliothecarissen begonnen mij berichten te sturen en tagden mij op sociale media, waarbij ze nieuws deelden over aanvallen op openbare en schoolbibliotheken in Florida en Texas. Zoals een bibliothecaris het uitdrukte: mijn boek had al snel een update nodig. Er ontstond een patroon: een epidemie van boekverboden, aangestuurd door groeperingen uit het uiterste rechtse deel van het politieke spectrum, gesterkt door sociale media en gefinancierd, zo leek het, door grotere en duistere organisaties.
Extremistische groeperingen
Tijdens het presidentschap van Joe Biden heeft een coalitie van extremistische groeperingen, met belangen variërend van christelijk nationalisme tot witte overheersing, zich samen met anti-LGBTQ+-demonstranten gemobiliseerd. Ze verzetten zich tegen gemeenschappelijke thema’s zoals seksuele voorlichting, LGBTQ+-kwesties en rassengelijkheid. Ze begonnen een gezamenlijke campagne voor controle over wat jongeren kunnen lezen. De coalitie zette twee tactieken in. De eerste was het overnemen van de macht over de besturen die toezicht houden op kleine openbare en schoolbibliotheken. De besturen censureerden vervolgens de boeken die beschikbaar waren voor bibliotheekgebruikers, met name jongeren. De tweede was het mobiliseren van aanhangers via sociale media, het aanjagen van verontwaardiging door leugens te verspreiden en het aanmoedigen van protesten tegen bibliotheken en aanvallen op bibliothecarissen.
Deze tactieken zijn zeer succesvol gebleken. De American Library Association (ALA) verzamelt gegevens over boekverboden in Amerikaanse bibliotheken. Tussen 2001 en 2020 werden jaarlijks gemiddeld 273 unieke titels betwist. In 2023 waren dat 9.021 individuele titels.
Doelwit van haatdragende ideologie
In maart 2023 was ik in New Orleans om te spreken op het boekfestival Tulane. Mijn lezing trok veel meer publiek dan ik had verwacht. Onder hen veel bibliothecarissen uit heel Louisiana die het slachtoffer zijn geweest van boekverboden en persoonlijke aanvallen. Sommigen van hen spraken me na afloop aan en vertelden over de druk waaronder ze stonden.
Hier hoorde ik voor het eerst over Amanda Jones, een schoolbibliothecaresse die zich tijdens een vergadering van het bestuur van de Livingston Parish Library in juli 2022 had uitgesproken tegen het verbieden van boeken. Jones werd meteen het doelwit van de haatdragende ideologie die gericht is tegen bibliotheken in de VS. Omdat ze opkwam voor bibliotheken die boeken over onderwerpen als homoseksuele relaties in hun collectie hadden, werd ze valselijk beschuldigd van het voorbereiden van kinderen op pedofilie en van het bepleiten van het onderwijzen van ‘anale seks aan 11-jarigen’. De online bedreigingen tegen haar werden zo angstaanjagend dat ze een taser en pepperspray kocht en met een jachtgeweer onder haar bed sliep.
Veerkrachtiger en vastberadener
‘De huidige golf van boekverboden die het land overspoelt, heeft een afschrikwekkend effect op ons onderwijssysteem en de aankoop van boeken in onze bibliotheken’, schreef Jones in haar boek That Librarian. ‘Dit is een enorme beweging die al een tijdje aan de gang is. Ze is goed gefinancierd en goed gecoördineerd. Het gaat om het marginaliseren en uitwissen van culturen en groepen mensen; het gaat om het ontnemen van financiering aan openbare instellingen; het gaat om het dommer maken van de samenleving om zo een gemakkelijker te leiden bevolking te krijgen; en het gaat om het gebruik van bibliotheken voor politiek gewin.’
Ik sprak Jones vorige maand en vroeg haar of de bedreigingen afnamen. Ze slaapt nog steeds met het jachtgeweer, zei ze. Jones is van nature een warm en open persoon, vrolijk, vriendelijk en intelligent: precies het soort persoon dat je een schoolbibliotheek zou willen laten runnen. De persoonlijke bedreigingen die ze heeft ontvangen, hebben haar alleen maar veerkrachtiger en vastberadener gemaakt. Ze blijft positief. Ze vergelijkt de epidemie van boekverboden met ‘een kanker die zich heeft verspreid: sommige staten zijn in remissie, terwijl andere net zijn gediagnosticeerd’.
Haar kracht is een inspiratiebron geweest. Veel andere bibliotheekmedewerkers – vaak slecht betaald en overwerkt – hebben zich verzet tegen de pestkoppen en zichzelf en hun gezinnen in gevaar gebracht toen ze hun bibliotheken verdedigden: Martha Hickson uit Annandale, New Jersey, Suzette Baker uit Llano County, Texas, en Audrey Wilson-Youngblood uit Tarrant County, Texas, zijn enkele van de belangrijkste strijdbare bibliothecarissen. Niemand had verwacht dat ze soldaten voor de vrijheid van meningsuiting zouden worden.
Vrijwilligers ophitsen
Jonathan Friedman is de Sy Syms-directeur van de Amerikaanse programma’s voor vrije meningsuiting bij PEN America, een organisatie die het recht op vrije meningsuiting van schrijvers verdedigt en een natuurlijke bondgenoot is van bibliothecarissen. (Ik heb nauw samengewerkt met PEN toen ik Oxford Reads for Rushdie organiseerde, een evenement waarbij schrijvers voorlazen uit het werk van Salman Rushdie nadat hij bij een aanslag een oog had verloren.) Friedman is de afgelopen vier jaar intensief betrokken geweest bij de strijd tegen het verbieden van boeken.
Hij vertelde me onlangs dat ‘pressiegroepen via sociale media en online webinars lokaal protest aanwakkerden en dat gebruikten om plaatselijke vrijwilligers op te hitsen’. Deze groepen, zoals het conservatieve 1776 Project en vooral Moms for Liberty, hebben veel kandidaten gefinancierd om zich verkiesbaar te stellen voor school- en openbare bibliotheekbesturen. Moms for Liberty, een organisatie met meer dan driehonderd afdelingen, beschrijft haar leden als ‘vreugdevolle strijders in de frontlinie’, maar richt zich op ‘het vechten voor het voortbestaan van Amerika door ouders te verenigen, voor te lichten en aan te zetten om hun ouderlijke rechten op alle niveaus te verdedigen’.
‘Gestapo met vagina’s’
Moms for Liberty is verbonden met extremistische groeperingen die complottheorieën verkondigen, zoals QAnon en de Proud Boys, en met politieke actiecomités die fondsen doorsluizen naar rechtse doelen. Enrique Tarrio, leider van de Proud Boys, noemt Moms for Liberty ‘de Gestapo met vagina’s’.
Friedman ziet dat hoewel sommige groepen, zoals Moms for Liberty, beweren dat ze strijden voor ‘ouderlijke rechten’ of ‘vrijheden’, hun eigenlijke doel is om controle te krijgen over wat jongeren kunnen lezen en welke ideeën ze kunnen ontwikkelen. Volgens John Szabo, directeur van de openbare bibliotheek van Los Angeles, was intellectuele vrijheid tot een paar jaar geleden een ouderwets gespreksonderwerp dat slechts af en toe tot een uitdaging leidde. ‘Nu is dat overal een uitdaging, zelfs in Zuid-Californië … en dat op het niveau van het McCarthy-tijdperk.’
LGBTQ+- en raciale thema’s
Welke boeken liggen onder vuur? Steevast alles wat met seks te maken heeft. Een groep in Tennessee wilde een boek over zeepaardjes verbieden omdat het afbeeldingen bevatte van zeepaardjes die paren. Boeken over brede LGBTQ+-thema’s blijven een doelwit en maken 39 procent uit van de titels die in 2024 onder vuur lagen. Een daarvan, Uncle Bobby’s Wedding van Sarah Brannen, is een kinderboek waarin de favoriete oom van een jong meisje gaat trouwen. De oom trouwt toevallig met een andere man. Er zijn pogingen geweest het boek te verbieden in Colorado, Nebraska, Missouri, Florida en Maryland. En hoewel veel van die pogingen zijn mislukt, lopen er nog steeds rechtszaken.
De boekbestrijders richten zich ook op belangrijke teksten uit de raciale literatuur in de VS. Maya Angelou en Alice Walker zijn goed vertegenwoordigd op de lijsten van websites die boekverboden aanmoedigen, zoals Book Looks (die in maart van dit jaar werd verwijderd, met het argument dat het werk, door God opgedragen, ‘voltooid’ was). Een schoolbestuur in Tennessee verbood de baanbrekende graphic novel Maus van Art Spiegelman, een boek dat de gruwelen van de Holocaust laat zien.
Staats- en federaal niveau
Het tweede presidentschap van Trump luidde een nog heftiger fase in de strijd om het verbieden van boeken in, waarbij de lokale censuurmaatregelen werden uitgebreid naar staats- en federaal niveau. In april ontving ik een e-mail waarin stond dat de onderwijsraad van Rutherford County in Tennessee had bevolen 145 boeken uit de roulatie te halen vanwege hun ‘seksueel expliciete’ inhoud; onder deze boeken bevonden zich Beloved van Toni Morrison en Forever van Judy Blume. In mei oordeelde een rechter dat gebruikers van de bibliotheek van Llano County in Texas geen recht hebben op informatie in de vorm van boeken die in openbare bibliotheken worden bewaard. En ook dat de keuze van boeken die een bibliotheek in haar bezit heeft een vorm van toegestane ‘overheidsuitingen’ is die niet onderworpen is aan grondwettelijke controle. In een klap zijn openbare bibliotheken in het Amerika van Trump de spreekbuis van de centrale overheid geworden.
In juni heeft de onderwijsraad van de staat Florida, gesterkt door deze beslissing, opdracht gegeven om nog eens 55 boeken uit de roulatie te halen. Ondertussen heeft een groep ouders in Montgomery County, Maryland, in de zaak Mahmoud v Taylor een beroep gedaan op het eerste amendement. Ze eisen dat hun kinderen niet deel hoeven te nemen aan onderwijs dat inhoud bevat over gender en seksualiteit met boeken als Uncle Bobby’s Wedding. Inmiddels zijn ze naar het Hooggerechtshof gestapt. Dat oordeelde op 27 juni in hun voordeel en beperkte de toegang tot LGBTQ+-boeken. ‘Free People Read Freely’, staat op een T-shirt dat ik van collega’s van de ALA heb gekregen. Niet in het Amerika van Trump.
Verboden boeken gedigitaliseerd
De grote openbare bibliotheken, zoals die in New York, Brooklyn, San Diego, Boston en Los Angeles, hebben niet zomaar toegekeken terwijl de kleinere onder vuur lagen. Ze hebben verboden boeken gedigitaliseerd om ze gratis online beschikbaar te maken en ze hebben geholpen bij de ontwikkeling van toolkits om bibliotheken te ondersteunen die te maken hebben met boekverboden. Ondanks deze inspanningen heeft Friedman een ontnuchterend beeld van de toekomst van de vrije verspreiding van ideeën in de VS: ‘Tussen Llano County en Mahmoud v Taylor zien we nu een radicale omwenteling in de wettelijke kaders voor de vrijheid om te lezen’, legt hij uit. Het is moeilijk te geloven, maar in Tennessee worden de werken van Bill Watterson, de striptekenaar en auteur van Calvin and Hobbes, nu beschouwd als een gevaar voor jongeren. Ze zijn in veel plaatselijke schoolbibliotheken inmiddels verboden.
Datasets redden
Eind april ontving ik een bericht van Sebastian Majstorovic, een digitale historicus in Duitsland. Hij had een artikel gelezen dat ik samen met Nanna Bonde Thylstrup had geschreven in The New York Times onder de kop: ‘Politici mogen geen ongemakkelijke feiten verwijderen’. In het artikel wezen we op de snelle verwijdering van essentiële gegevens van websites van de overheid, met name op het gebied van volksgezondheid, ziektebestrijding en klimaatbewaking. Majstorovic vroeg of we konden praten. Uit ons gesprek bleek hoe groot de noodzaak tot conservatie er nog steeds is in de bibliotheekwereld. Majstorovic werkt samen met een groep vrijwillige bibliothecarissen die verenigd zijn in het Data Rescue Project. Zij hebben de afgelopen maanden samengewerkt met insiders binnen de Amerikaanse overheid om meer dan duizend datasets te redden die van overheidswebsites waren verwijderd. Hij is duidelijk over de dreiging: ‘Wat in de VS gebeurt kan worden omschreven als een digitale boekverbranding.’
Ze hebben nu gevestigde instellingen nodig om de geredde datasets te hosten. De Max Planck-instituten in Duitsland hebben al enorme hoeveelheden klimaatdata overgenomen, maar er zijn nog meer opslagplaatsen nodig. Het hoofd van Research Libraries UK belde me om te vertellen dat een Amerikaanse universiteitsbibliotheek gedigitaliseerde bronnen naar het buitenland moest verplaatsen voor het geval deze zouden worden verwijderd. Een Britse bibliotheek gaat deze nu een veilige haven bieden.
Ontslagenen
In februari 2025 checkte ik ’s avonds laat mijn e-mail. Zelfs na al deze schandalen kon ik nauwelijks geloven wat ik las. Colleen Shogan, de elfde archivaris van de VS (die leidinggeeft aan het Nationaal Archief), was zonder waarschuwing of rechtvaardiging ontslagen. Wat veel bibliothecarissen hadden gevreesd, was nu werkelijkheid geworden: grote instellingen waren nu een strategisch doelwit. Mijn vriend David Ferriero had deze functie vóór de benoeming van Shogan. Hij had me in juni 2023 een e-mail gestuurd na de ophef over Trumps illegale verzameling van geheime documenten in de gastenbadkamer van zijn resort Mar-a-Lago. ‘De toekomst van de democratie staat op het spel’, schreef Ferriero. Hoe gelijk had hij.
De adjunct-archivaris van de VS en andere hoge functionarissen kregen het ‘advies’ om met pensioen te gaan, anders zouden ook zij worden ontslagen. En de machtsgreep ging door. Ook leden van de adviescommissie voor historische diplomatieke documentatie, een orgaan dat toezicht houdt op de vrijgave van overheidsdocumenten met betrekking tot de buitenlandse betrekkingen van de VS, zijn uit hun functie ontheven.
(On)partijdig
Ik sprak met Shogan over de gevolgen van haar ontslag. ‘De wetten over de bescherming van documenten zijn gebaseerd op het uitgangspunt dat de archivaris van de VS deze functie op onpartijdige wijze vervult’, zei ze. ‘De archivaris moet de moed en overtuiging hebben om onafhankelijk te handelen, zonder partijgebondenheid of politieke loyaliteit. Als deze onafhankelijkheid wordt bedreigd of afgeschaft, komen de documenten die onze gezamenlijke geschiedenis vastleggen in gevaar en kunnen ze onderhevig worden aan de grillen van de machthebbers.’
Het hoofd van het Nationaal Archief is nu Marco Rubio, de minister van Buitenlandse Zaken. Zoals Jacques Derrida ons in Archive Fever (1995) in herinnering bracht: ‘Er is geen politieke macht zonder macht over het archief.’
‘Te gespannen’ situatie
Eerder dit jaar vroeg ik de directeur van de Library of Congress, Carla Hayden, om te spreken op een evenement in Oxford; tot mijn grote vreugde stemde ze daarmee in. De Library of Congress is de nationale bibliotheek van de VS, die ook verantwoordelijk is voor de Congressional Research Service. Een week voor het evenement in maart zegde ze af. De situatie in Washington was ‘te gespannen’, vertelde ze me. Ze vond dat ze in de stad moest blijven. Op 8 mei kwam het nieuws waar ik bang voor was. Hayden had een keiharde e-mail ontvangen van het Witte Huis: ‘Carla, namens president Donald J. Trump schrijf ik u om u te informeren dat uw functie als bibliothecaris van het Congres met onmiddellijke ingang wordt beëindigd.’ Eerst dacht ze dat de e-mail nep was. Er werden geen redenen gegeven voor haar ontslag, maar later bleek dat het inmiddels bekende patroon was gevolgd.
Een rapport van de extreemrechtse organisatie American Accountability Foundation, getiteld ‘Liberals of the Library: Political Bias Inside the Library of Congress’, beschuldigde haar ervan kinderen bloot te stellen aan boeken over seksuele identiteit en dat ze een geregistreerd Democraat was die bescheiden donaties had gedaan aan de partij.
Valse bewering
Hayden is een briljante bibliothecaris. Ik heb als onderzoeker vaak gebruikgemaakt van de Library of Congress, en ik heb gezien hoe zij deze heeft versterkt door belangrijke collecties toe te voegen en deze via digitalisering, tentoonstellingen en evenementen open te stellen voor de hele Amerikaanse samenleving. De met de Booker Prize bekroonde Amerikaanse romanschrijver George Saunders beschreef Hayden als ‘energiek, betrokken en volledig toegewijd aan het werk van de bibliotheek’.
De persvoorlichter van Trump, Karoline Leavitt, probeerde haar ontslag te rechtvaardigen met een valse bewering: Hayden zou zijn ontslagen omdat de bibliotheek ‘ongepaste boeken voor kinderen’ zou aanbieden. Uit eenvoudig onderzoek blijkt dat dit onzin is: de minimumleeftijd om een bibliotheekpas te krijgen is 16 jaar en het is geen gewone uitleenbibliotheek. De boeken komen automatisch binnen op grond van de wetgeving over ‘wettelijk depot’.
Door wie heeft Trump deze geweldige bibliothecaris vervangen? Door de adjunct-procureur-generaal, Todd Blanche – de advocaat die hem verdedigde in een rechtszaak die was aangespannen door pornoster Stormy Daniels.
Auteursrecht en AI
Het document ‘Liberals of the Library’ beschuldigde ook Shira Perlmutter, het hoofd van het auteursrechtenbureau van de bibliotheek, ervan een donateur van de Democratische Partij te zijn en ‘deel uit te maken van een linkse familie’, daarbij verwijzend naar opmerkingen van haar broer, de Nobelprijswinnaar Saul Perlmutter, dat de VS zich na de overwinning van Trump in een ‘gevaarlijk tijdperk’ bevond. Ze werd op 10 mei ontslagen.
Het bureau van Perlmutter had een rapport uitgebracht waarin stond dat trainingssets die voor generatieve AI zijn gemaakt, in sommige gevallen inbreuk maken op het auteursrecht. Het verbaast niemand dat verschillende techbazen een hekel hebben aan het idee van auteursrecht. Jack Dorsey, een van de oprichters van Twitter, nu X, stelt voor om ‘alle intellectuele-eigendomswetgeving te schrappen’, een doel dat wordt gesteund door Elon Musk. De grote techmagnaten hebben allemaal geld bijgedragen voor de inauguratie van Trump. We zien nu wat hun donaties hen mogelijk opleveren.
Dapper geweigerd
Waar is het Congres in dit alles gebleven? Het heet niet voor niets de Library of Congress: in 1800 stemde het Congres voor het inzamelen van fondsen om de bibliotheek op te richten. En nadat deze in 1814 door de Britten in brand was gestoken, stemde het voor het vervangen van de vernietigde collectie. De geldende wetgeving staat de president toe om de bibliothecaris te benoemen, maar alleen ‘op advies en met instemming’ van de Senaat.
Het personeel van de bibliotheek heeft tot nu toe dapper geweigerd om de personen die zijn geselecteerd om Shira Perlmutter en andere ontslagen leidinggevenden te vervangen, toegang te verlenen totdat zij door het Congres zijn goedgekeurd. Zal het Congres zijn onafhankelijkheid als wetgevend orgaan doen gelden en zich verzetten tegen de poging van de president om controle uit te oefenen over zijn bibliotheek? De Library of Congress is nu een testcase voor de scheiding der machten binnen de Amerikaanse grondwet.
Overwaaien naar Ierland
De Amerikaanse war on libraries waait over naar andere landen. Kijk naar Ierland, een land met nauwe culturele banden met de VS en met een lange geschiedenis van censuur, om te zien hoe ze daar de strijd zijn aangegaan. Catherine Gallagher is bibliothecaris voor Dún Laoghaire-Rathdown, waarvan de DLR Lexicon de grootste openbare bibliotheek van het land is, met meer dan een miljoen bezoekers per jaar. Ze vertelde me over de golf van druk op openbare bibliotheken om bepaalde boeken uit de roulatie te halen, met name boeken over LGBTQ+-onderwerpen, waarvan This Book Is Gay van Juno Dawson een van de meest omstreden is.
Er zijn niet alleen campagnes gevoerd om deze boeken te verbieden, maar groepen zoals de Natural Women’s Council beweren, in navolging van het Amerikaanse voorbeeld, dat bibliothecarissen seksuele groomers en promotors van pedofilie zijn. De Natural Women’s Council wordt geleid door Jana Lunden, een Amerikaanse die nu in Ierland woont en die de groep heeft gemodelleerd naar Moms for Liberty; de groep beweert ook ‘de kindertijd te beschermen’. Het Ierse bibliotheeksysteem heeft zich krachtig verzet tegen deze aanvallen, die inmiddels zijn afgenomen. Gallagher is duidelijk over de reden hiervoor: ‘Bibliotheekdiensten in Ierland zijn gratis, open en democratisch.’
Verenigd Koninkrijk
In 2023 heeft de Britse beroepsorganisatie Chartered Institute of Library and Information Professionals (CILIP) een enquête gehouden om inzicht te krijgen in de mate van druk om bibliotheekboeken te verwijderen of te censureren. Op dat moment gaf 82 procent van de deelnemers aan dat de druk was toegenomen, vooral met betrekking tot boeken met LGBTQ+-thema’s. Kunnen Britse bibliotheken buiten het conflict blijven?
Een van de belangrijkste boodschappen van Amerikaanse bibliothecarissen, zoals Amanda Jones, is dat je voorbereid en georganiseerd moet zijn. Ik heb samengewerkt met collega’s van Britse bibliotheekorganisaties en nationale bibliotheken en heb een groep opgericht met de naam Libraries Alliance.
In augustus 2024 werd de openbare bibliotheek Spellow in Liverpool nog het doelwit van brandstichting door een woedende menigte die boos was dat de bibliotheek diensten verleende aan immigrantengemeenschappen. Een campagne bracht meer dan 300.000 pond op om de bibliotheek binnen enkele weken te herstellen. En eerder dit jaar pochte Paul Webb, een raadslid van Reform UK in Kent, op sociale media dat hij opdracht had gegeven om ‘trans-ideologisch materiaal’ uit de kinderafdeling van de provinciale bibliotheek te verwijderen. In werkelijkheid was dergelijk materiaal daar niet te vinden.
Vrije toegang
Een van de bredere lessen uit de VS werd mij duidelijk gemaakt door John Szabo, directeur van de openbare bibliotheek van Los Angeles. Tot voor enkele jaren waren bibliotheken nog ‘onbesmet’, zei hij. De war on libraries heeft het ‘merk’ echter aangetast. Bibliotheken over de hele wereld moeten volgens hem ‘voelen wat het publiek het meest nodig heeft, en vervolgens moeten we onze diensten afstemmen op die behoeften’.
In dit jubileumjaar moeten we niet alleen het gedurfde en ambitieuze idee van het Victoriaanse tijdperk verdedigen dat de samenleving baat heeft bij vrije toegang tot bibliotheken voor haar burgers, maar er ook voor zorgen dat iedereen vrij kan lezen. Om dat te bereiken moeten we de rol van bibliotheken en bibliothecarissen als verdedigers van een open, pluralistische samenleving – de verborgen maar essentiële infrastructuur van de democratie zelf – versterken, ondersteunen en eren.
> Bovenstaand artikel is de licht gewijzigde versie van het artikel van Richard Ovenden dat onlangs in The Observer werd gepubliceerd onder de titel: ‘There is no political power without power over the archive’. (Vertaling: Maarten Hafkamp)
Richard Ovenden is bibliothecaris en auteur; sinds 2014 is hij de 25e Bodley’s Librarian (de hoogste bestuursfunctie van de Bodleian Libraries van de University of Oxford) en daarnaast directeur van de universiteitsbibliotheken en head of Gardens, Libraries & Museums (GLAM).
Deze bijdrage komt uit de papieren IP #6-2025. Het hele nummer kun je hieronder lezen of downloaden.