Welke nieuwe toepassingen kun je maken met erfgoedcollecties die aangeboden worden als linked data? En hoe stel je als erfgoedinstelling die collecties als linked data beschikbaar zodat ontwikkelaars ermee aan de slag kunnen? Met deze twee vragen in het achterhoofd vinden al een paar jaar HackaLOD’s plaats. Op 9 februari gaat een nieuwe editie van start.
Door: Martijn Kleppe
De HackaLOD, een 24-uurs-hackathon, daagt ontwikkelaars uit om toepassingen te maken met linked data-erfgoedcollecties. In 2016 kon gehackt worden in een voormalige gevangenis in Utrecht, voor de 2018-editie op 9 en 10 februari a.s. verblijven de deelnemers 24 uur lang in de Posthoornkerk in hartje Amsterdam. Veldbedden staan klaar in de keldergangen van de kerk, zodat de deelnemers even hun hoofd op een kussen kunnen laten rusten om nieuwe energie op te doen. In wedstrijdvorm gaan de hackers in deze kerkelijke omgeving op zoek naar de heilige linked data-graal, oftewel de ‘killer app’.
Belang
De organiserende erfgoedinstellingen zijn overtuigd van de potentie van linked data. Zo is linked data een van de drijvende ‘krachten’ achter de uitwerking van de Nationale Strategie voor Digitaal Erfgoed (2015). Sindsdien werken de partners in het Netwerk Digitaal Erfgoed onder meer aan de implementatie van linked data, om zo te komen tot een gedistribueerd netwerk van erfgoedinformatie. Door erfgoedinformatie te publiceren als linked data wordt het hergebruik van de informatie gestimuleerd en wordt het makkelijker om bronnen met elkaar te verbinden en meer contextinformatie te kunnen bieden.
De HackaLOD biedt de erfgoedwereld de mogelijkheid om praktijkvoorbeelden te verzamelen waarbij de toepassing van linked data centraal staat. In eerdere edities is gebleken dat hackers in staat zijn om onverwachte toepassingen te creëren waarmee het makkelijker wordt om de meerwaarde van linked data te kunnen aantonen, zowel voor directies en management van erfgoedinstellingen als ook voor de medewerkers zelf. Een voorbeeld daarvan is de ‘killer app’ die door een team van CLARIAH, een consortium van geesteswetenschappelijke onderzoeksinstellingen, werd gemaakt: ’If buildings could talk’. Allerlei informatie in uiteenlopende bronnen over gebouwd erfgoed wordt aan elkaar gelinkt en zo krijgen die gebouwen allemaal een eigen verhaal. Deze app won in 2016 de publieksprijs.
Praktische aspecten
Ook krijgen de organisatoren inzicht in heel praktische aspecten. Waar loopt een erfgoedinstelling tegenaan als een dataset moet worden geconverteerd naar linked data? En wat betekent het voor de hosting en beschikbaarstelling van erfgoedbronnen? Daarnaast bleek in 2016 ook dat lang niet alle programmeurs ervaring hebben met linked data. Daarom is dit jaar bijvoorbeeld veel tijd gestoken in het aanbieden van extra documentatie over linked datasets en tutorials voor de werking van SPARQL, de zoektaal om informatie op te vragen voor semantic web-applicaties.
Voor de ontwikkelcommunity is de HackaLOD eveneens van belang. Want niet alle softwareleveranciers kunnen al voldoende uit de voeten met linked data. Met deze editie willen de organisatoren het bewustzijn en de belangstelling van appbouwers, softwarebedrijven en de creatieve industrie stimuleren.
HackaLOD 2018
De organisatie van de 2018-editie is in handen van het Netwerk Digitaal Erfgoed, het Rijksmuseum en de Koninklijke Bibliotheek. De deelnemers worden uitgedaagd om applicaties te ontwikkelen die gebruik maken van minimaal twee erfgoedcollecties of relevante andere informatiebronnen. De collecties worden met behulp van linked data-technieken met elkaar verbonden, waarbij het voor de gebruiker van de applicatie niet nodig is om linked data te begrijpen.
De hackers hebben 24 uur de tijd om een app, een virtual reality-toepassing, visualisatie, chatbot, game, installatie of wat dan ook te bouwen. Er is een jury die zal letten op noviteiten die mogelijk gemaakt worden met de inzet van semantic web-technologie en linked data. Zo zal een ‘semantic search’ een hogere score opleveren dan een ‘reguliere search’.
Er zijn twee prijzen te winnen. De hoofdprijs bestaat uit 1.000 euro en wordt toegekend door een jury. De bezoekers van het symposium kiezen de winnaar van de publieksprijs (500 euro). Het prijzengeld wordt beschikbaar gesteld door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
3 nationale datasets nu als linked open data beschikbaar
Nederlandse Bibliografie Totaal
De Koninklijke Bibliotheek werkt aan het beschikbaar maken van haar bibliografische metadata in de vorm van linked data. Twee jaar geleden werden alle thesaurusrecords als linked data gepubliceerd. De bètaversie van de Nederlandse Bibliografie Totaal (NBT) is de eerste set met bibliografische beschrijvingen die nu wordt toegevoegd. Linked data-beschrijvingen bieden de bibliotheken een uitgelezen kans om hun collecties te koppelen aan andere omgevingen, zoals Google en Wikipedia. Uiteindelijk wil de KB via deze weg zoveel mogelijk linked data over bibliografische werken publiceren, om zo alle Nederlandse bibliotheekcollecties op een eenduidige manier met elkaar en met de buitenwereld te verbinden. De dataset is te vinden op data.bibliotheken.nl.
Bladmuziekcollectie
Met financiering door OCW en de gemeente Hilversum is een digitaliseringsproject gestart van een substantieel deel van de bladmuziekcollectie van de in 2013 gesloten Muziekbibliotheek van de Omroep. De collectie wordt toegevoegd aan de nationale bibliotheekcatalogus en de metadata is voortaan als linked data in het Netwerk Digitaal Erfgoed beschikbaar. Zo komt het repertoire van beroemde ensembles uit de rijke radiojaren (1945-1980) beschikbaar. Een voorbeeld is het radio-orkest en big band The Skymasters dat wekelijks optrad voor de AVRO in jazzprogramma Swingtime, vanuit Nick Vollebregt’s Jazzcafé te Laren. De dataset is te vinden op metamatter.io/som.
Monumentenregister
Het Monumentenregister bevat gegevens van alle monumenten in Nederland die door het Rijk zijn aangewezen als beschermd monument. Dit register komt via de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed als linked open data beschikbaar en vormt een rijke bron voor erfgoedinformatie. Deze versie is nog in bètavorm en krijgt de komende maanden voortdurend updates. De dataset is te vinden op cultureelerfgoedvirtuoso.
poolparty.biz/sparql.
Martijn Kleppe is adviseur digital scholarship en internationale samenwerking bij de Koninklijke Bibliotheek.