Deze aflevering van Global connections staat in het teken van het ‘NMC Horizon Report: 2015 Library Edition’. Dit rapport belicht de belangrijkste technologische trends, uitdagingen en ontwikkelingen en bekijkt wat hun impact is op wetenschappelijke bibliotheken wereldwijd.
Door: Elvira Caneda Cabrera
Drieënvijftig experts uit vijftien landen zijn betrokken geweest bij de totstandkoming van het ‘NMC Horizon Report: 2015 Library Edition’ (tinyurl.com/puspqzp). Het rapport is bedoeld als gids voor de wetenschappelijke bibliotheekgemeenschap. De discussie over de gekozen onderwerpen en trends alsook het onderzoek dat aan het rapport ten grondslag ligt is na te lezen op library.wiki.nmc.org. De behandelde trends zijn ingedeeld in drie categorieën:
- langetermijntrends: trends die eerder zijn gesignaleerd en die evolueren, maar belangrijk blijven voor de komende vijf jaar;
- middellangetermijntrends: trends die invloed hebben op beslissingen die in de komende jaren genomen moeten worden, maar waarvan onduidelijk is wat ze zullen gaan betekenen; en
- kortetermijntrends: trends die de komende één á twee jaar een rol spelen. Hieronder bespreken we de drie belangrijkste trends uit het rapport.
Open access
Wetenschappelijke en onderzoeksbibliotheken bedenken almaar nieuwe manieren om onderzoek open access te publiceren en te financieren. Een voorbeeld is het nieuwe platform voor online proefschriften Dart-Europe E-theses Portal (www.dart-europe.eu/basic-search.php), een samenwerkingsverband tussen wetenschappelijke bibliotheken en bibliotheekconsortia die ten doel heeft de ‘global access’ (wereldwijde toegang tot) van proefschriften te vergroten. Bovendien breidt de zichtbaarheid bij wetenschappelijk publiceren zich uit naar het totale aanbod van wetenschappelijke output. Zo past de University of Sidney sinds 2015 het open access-beleid toe op alle soorten wetenschappelijke output. Dit betekent dat niet alleen online publicaties maar ook datasets toegankelijk worden gemaakt.
‘Rethinking Library Spaces’
De trend ‘bibliotheek als fysieke ruimte’ is niet nieuw, maar dit onderwerp verdient nog steeds onze aandacht. Volgens het rapport wordt samenwerking tussen verschillende partijen en disciplines alsmaar belangrijker bij het bouwen en verbouwen van de fysieke ruimte. Architecten, bibliotheekmanagers, maar ook universitaire medewerkers en studenten dragen ieder hun steentje bij. Daarnaast maken makerspaces en library labs hun entree in de wetenschappelijke bibliotheek. Ze worden gezien als de ideale plekken voor creatief denken en experimenteren, de kern van het toekomstige hoger onderwijs.
Wetenschappelijk publiceren
In het rapport wordt beschreven hoe wetenschappelijk publiceren evolueert: van print naar digitaal, van text-based publicaties naar datasets. Het proces van wetenschappelijk publiceren wordt opener en zichtbaarder, en niet meer alleen gekoppeld aan de traditionele kanalen als wetenschappelijke tijdschriften. Een paar voorbeelden uit het rapport:
- open peer review van artikelen, bijvoorbeeld via PubPeer;
- web based exchange communications, zoals de uitwisseling van ideeën via blogs;
- het gebruik van sociale media en internationale platforms. Denk bijvoorbeeld aan Research Gate, een sociaal netwerk voor wetenschappers en onderzoekers om informatie te delen, Academia.edu om te publiceren, en Twitter.
Openheid van zaken binnen het wetenschappelijk publiceren wordt dus steeds meer de norm. Het huidige onderzoek van Bianca Kramer en Jeroen Bosman (Universiteitsbibliotheek Utrecht) – 101 Innovations in Scholarly Communication – the Changing Research Workflow – bevestigt deze trend (zie tinyurl.com/pny292b).
Tech-trends in de UB
volgens Horizonrapport
Kortetermijntrends
- Bring Your Own Device
- Flipped classroom
Middellangetermijntrends
- Makerspaces
- Wearable technologie
Langetermijntrends
- Adaptive learning-technologie
- Internet of Things
Elvira Caneda Cabrera is vakreferent Bibliotheek-Informatiewetenschap & projectleider bij de UB Leiden.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 8 / 2015. Het gehele nummer kun je hier lezen.