In het Duitse Kassel vindt op dit moment de vijfjaarlijkse Documenta plaats, de dertiende alweer: dOCUMENTA (13). Op deze grote toonaangevende internationale tentoonstelling van hedendaagse beeldende kunst is dit jaar veel aandacht voor projecten met boeken en bibliotheken, ontdekte Marieke Kramer, redacteur van InformatieProfessional.
Door: Marieke Kramer
In de stad Kassel verwijst altijd al veel naar bibliotheekzaken. Jacob en Wilhelm Grimm hebben er bijvoorbeeld gewerkt als bibliothecaris aan het hof. Het Gebroeders Grimm Museum wordt ook altijd ingezet als locatie bij de Documenta.En het hoofdcentrum van het evenement, het Fridericianum op de Friedrichsplatz, is in 1779 gebouwd om een museum en de bibliotheek van de Hessische landgraaf Frederik II te huisvesten.
Boeken zijn vaak subject of object voor beeldende kunst, en kunstuitingen willen vaak systematiseren, in kaart brengen, conserveren. Dit jaar zijn daar in Kassel ook veel voorbeelden van. En in aansluiting op de politieke geëngageerdheid van Carolyn Christov-Bakargiev, conservator van deze dOCUMENTA (13), levert dat nog eens een paar heel bijzondere werken op. Enkele voorbeelden:
Michael Rakowitz (1973) reageert op de verwoesting van cultureel erfgoed en menselijk leven in Kassel in de Tweede Wereldoorlog en recent in Afghanistan. Hij laat verbrande boeken zien uit het in 1941 gebombardeerde Fridericianum. Een aantal van de verloren gegane delen heeft hij laten reconstrueren uit Bamiyansteen (van de archeologische site met verwoeste Buddha’s in Afghanistan). Een deel van de stenen boeken staat in het Nationaal Museum in Kabul. Te zien in het Fridericianum.
Met ‘Ex libris’ wil Emily Jacir herinneren aan de 30.000 boeken die in 1948 uit Palestijnse huizen en bibliotheken zijn geroofd. 6000 daarvan zijn opgeslagen in de Joodse Nationale Bibliotheek in West-Jerusalem. Jacir heeft er gedurende twee jaar foto’s van gemaakt met een mobiele telefoon. Ook in het Fridericianum.
In het Ottoneum, gebouwd tussen 1603 en 1606 en sinds 1885 het Natuurkundig Museum, staat een door Mark Dion (1961) ontworpen bibliotheekpresentatie voor de ongelooflijk bijzondere Holzbibliothek (Xylotheque) van Carl Schildbach (alleen al de reis waard).
Er wordt een selectie getoond uit de originele gouaches uit 1941 en 1942 van de in 1943 in Auschwitz omgekomen Charlotte Salomon (1917).
De voor de Documenta 1977 gemaakte Tür zur Bibliothek, van Hubertus Gojowscyk (1943), is sinds kort op een nieuwe plaats in de Neue Galerie te bezichtigen.
Paul Chan (1973) maakt schilderijen van boeken, of eigenlijk van verwoeste boeken. Hij bewerkt afgescheurde boekomslagen die, wanden vol, een indrukwekkend geheel vormen.
En er is nog zoveel meer prachtigs te zien. In het park, op het station, in de stad. Echt, gaan!
De dOCUMENTA is nog tot 16 september.