Als je googlet op ‘crowd control’ en ‘libraries’, dan is het resultaat niet zodanig dat je daar een middagje leestijd voor hoeft vrij te maken. Toch is er bij de gerenoveerde universiteitsbibliotheek van de Erasmus Universiteit in de ontwerpfase veel aandacht aan besteed. Waarom?
Door: Ineke van der Kramer
Iedereen weet dat de fysieke universiteitsbibliotheek momenteel vooral om studieplekken gaat. Daarbij, het aantal studenten dat gebruik wil maken van een studieplek stijgt sneller dan het aantal studieplekken zelf. Deze feiten maakten dat we tijdens de voorbereidingen op de renovatie actief aan de gang gingen met de natuurlijke sturing van onze ‘crowd’, op allerlei niveaus.
Ons monumentale bibliotheekgebouw kan maximaal 900 studieplekken bevatten, we kozen er gezien de enorme behoefte voor er minstens tweederde van ‘stil’ te maken. Graag willen we dat iedereen de plek van zijn of haar keuze vlot vindt en vooral zonder dat iedereen die al stil en gefocust zit te studeren daar iets van merkt. Om dat te bereiken hebben we de ruimten zodanig ingedeeld dat we de studerende en de ‘studieplekzoekende’ student gescheiden houden.
Window seats
Allereerst werden de aantrekkelijkste plekken in het gebouw bestempeld tot studieplek: meestal aan het raam met veel licht en zicht op de groene en waterrijke campus. Het gebouw is opgebouwd uit een aantal nagenoeg vierkante zalen, waarvan drie zijden raam bevatten. Tussen de window seats en het looppad werden als bufferzone boekenkasten geplaatst, maar wel lage exemplaren om direct een zichtlijn te hebben met de raamplaatsen.
Het looppad werd bovendien van een andere vloerbedekking voorzien dan de rest van de vloer, waardoor er een optisch natuurlijke flow ontstaat. Op deze manier vindt de student snel en onopvallend een studieplek met een zo klein mogelijk risico anderen te storen. Daarnaast werden de overige studieplekken zodanig in de ruimte geplaatst dat er altijd in een oogopslag te zien is waar de vrije opties zijn.
Het klinkt voor de hand liggend, maar een betrekkelijk klein gebouw met een ambitie voor hoge bezoekersaantallen vraagt om een heldere aanpak: gebruikers ervaren op deze manier het gebouw op een natuurlijke en prettige manier en ook voelen ze zich snel thuis. De verschillende studieplekken zijn herkenbaar en uitnodigend, wat dan weer leidt tot een gevoel dat de UB ‘the place to be’ is.
In de praktijk werd dit bewaarheid. Sinds de opening in mei 2017 is het gebouw immens populair. Aan de ene kant fijn dat wat we bedacht hebben ook blijkt te kloppen, maar met 900 studieplekken alleen kom je er natuurlijk niet. Maar ook daarover is van tevoren nagedacht.
Individueel versus groep
Let’s face it: 900 studieplekken op 23.500 studenten is niet genoeg. De campus op Woudestein is de afgelopen jaren veel aantrekkelijker gemaakt en dat heeft de druk op studieplekken enorm doen toenemen. Men verblijft simpelweg langer en liever op de campus. Campusbreed zijn er uiteraard nog meer plaatsen om te studeren. In het multifunctioneel onderwijsgebouw Polak zelfs 600. Daar lag de kans om onze crowd wederom te sturen. Door te framen waar je het beste individueel of met een groep kunt studeren, stuur je de flow alvast naar het voorkeursgebouw. Maar hoe doe je dat?
Inrichting is hierbij een factor. De UB is ingericht als een individueel studiebolwerk met op allerlei manieren afgebakende plaatsen, veel stilteruimten en bedekte kleuren. Boeken voor vakgebieden die werken met Probleemgestuurd Onderwijs bevinden zich zelfs niet in de UB, dat zou namelijk te veel uitnodigen tot groepswerk. Die boeken staan in het Polakgebouw, waar het meubilair kleurig is, de tafels rond en het meubilair flexibel.
Door deze inrichting dwingen we een schifting in onze groepen naar studiebehoefte af. Natuurlijk bereiken we met dit framen niet een 100% gescheiden crowd control, maar door deze tweedeling bieden we onze gebruikers altijd een optie als men toch last van elkaar heeft. In onze voorlichting aan de balie hebben we hierdoor altijd een positief verhaal te vertellen.
The crowd in da house
Die positieve lijn trekken we graag verder door, want een drukbezocht gebouw kent ook schaduwzijdes. Een welbekend probleem in elke UB is het ‘handdoekje leggen’. Je zorgt dat je er vroeg bent, legt wat spullen neer en gaat dan drie uur lang iets anders doen. Daarna claim je je plek, want daar liggen je spullen tenslotte.
Toen het Polakgebouw plotseling moest sluiten, werd het in de UB zo druk dat handdoekje leggen een acuut en levensgroot probleem werd. Snel werd er een team gevormd dat voortdurend geclaimde plekken spotte en na een half uur ontruimde. Onze studenten waardeerden deze pro-activiteit zeer. Binnen korte tijd was het claimen van plekjes verleden tijd en werden de teams overbodig. Maar niet voor lang: toen de controle afnam, nam het handdoekje leggen weer langzaam toe. Het dwingt ons nu snel te schakelen, afhankelijk van de drukte passen we nu een lichte of een zware versie toe van hoe met dit overcrowded verschijnsel om te gaan.
Een zeer vervelende kant van een druk gebouw is diefstal. Studenten voelen zich in de UB veilig en vertrouwd en dus laten zij hun spullen gerust een tijdje onbewaakt achter. Voor de UB een compliment, voor dieven een kans. Toen er enkele diefstallen werden gemeld, zijn we een campagne gestart om het bewustzijn te vergroten dat wellicht niet iedere bezoeker van de UB een fijne collega-student is. Het leidde tot positieve reacties, waardoor we zelfs de lokale pers haalden.
Crowd control is in de universiteitsbibliotheken van nu actueel: we noemen het misschien niet allemaal hetzelfde, maar drukte en beperkingen aan onze gebouwen maken dat we meer dan ooit vooruit zullen moeten denken hoe we onze crowd de juiste kant op pushen zonder te duwen.
Ineke van der Kramer is manager van het Library Learning Center van de Erasmus Universiteit.