Door: Frank Huysmans
De uitvinders van het e-ink-scherm moeten gedacht hebben dat ze de leescultuur een enorme impuls gingen geven. Het had alles in zich van een disruptive technology die de markt op z’n kop ging zetten. Het leek op bedrukt papier, had het contrast van bedrukt papier, maar bood zoveel meer. Het paste helemaal in de duurzaamheidshype – en nog steeds. Met e-ink hoef je geen toxische inkt meer op papier te plempen. Het opbouwen van een nieuwe pagina kost maar een pietsie energie. Er is geen backlight meer nodig en dus veel minder elektriciteit en batterijen.
Bovendien vliegen we de hele wereld rond (over duurzaamheid gesproken) en is een ereadertje met duizend boeken erop een stuk makkelijker mee te nemen dan een stapel boeken – ook naar het strand trouwens. En: nooit meer met de auto naar de dure parkeergarage in de stad. Nooit meer wachten tot de boekhandel opengaat of tot de postbode het Bol-pakketje komt brengen. Het bestellen, betalen en binnenhalen kan binnen de minuut gepiept zijn.
Het patent op het e-ink-scherm werd in 1996 gevestigd door een student en een professor aan het Media Lab van het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Samen met drie anderen, onder wie een medeoprichter van LexisNexis, richtten ze een jaar later het bedrijf E-Ink Corporation op. Weer twee jaar later gingen ze een partnerschap aan met Philips. Juist, het bedrijf zonder welke het kerkhof van mislukte mediatechnologieën wel geruimd zouden kunnen worden. Video 2000. De beeldplaat. En weet u nog, informatieprofessionals: de cd-i!
Technisch goede producten, maar de tijd was er telkens nog niet rijp voor. Misschien kopschuw geworden door deze flaters deed Philips de e-ink-technologie in 2005 weer van de hand. En opnieuw waren ze hun tijd vooruit. In november 2007 bracht Amazon de eerste Kindle e-reader op de markt voor een slordige 400 dollar. Het ding bleef door de overweldigende vraag een half jaar lang niet leverbaar en er zouden er tot 2010 zo’n drie miljoen van worden verkocht.
Toch heeft het er alle schijn van dat de e-ink-technologie gaat sterven in schoonheid. Terwijl de markt voor smartphones en tablets nog altijd groeit, daalt het aandeel mensen dat in het bezit is van een e-reader snel. De reden? De mens met zijn evolutionaire bagage en weerbarstige sociale structuren. We zijn gewoontedieren en verknocht aan papier. Fervente lezers missen de geur van het boek en de tactiliteit: de structuur van het papier en hoe lekker het boek in de hand ligt.
Digitale studieliteratuur blijkt massaal te worden uitgeprint. Nieuws en zelfs hele boeken lezen we op de telefoon die we toch altijd bij de hand hebben. E-ink gaat het nieuwe vinyl worden. Geliefkoosd door de kenners maar onzichtbaar in de verkoopcijfers.
Frank Huysmans is redacteur van IP, bijzonder hoogleraar bibliotheekwetenschap aan de UvA en zelfstandig onderzoeker en adviseur.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 3 / 2016. Het gehele nummer kun je hier lezen.