De overheid en de bouwwereld zien steeds meer in dat samenwerking rond informatiebeheer noodzakelijk is om bouwprojecten in goede banen te leiden. Daartoe is het Bouw Informatie Model (BIM) ontwikkeld, een methodiek die zorgt voor een optimale informatievoorziening gedurende een bouwobject. Een introductie.
Door: Eric Kokke
‘Een muur die weet dat-ie een dragende muur is.’ Een uitspraak die de essentie aangeeft van het seminar ‘Bouwen met Informatie’ van 23 januari jl. in Amsterdam. Op initiatief van verschillende onderdelen van de gemeente Amsterdam kwamen de overheid en de bouwwereld in groot gezelschap bij elkaar om te praten over het belang van goed informatiebeheer bij bouwprojecten. De organisatoren, Stadsarchief Amsterdam, Ingenieursbureau Amsterdam (IBA) en Dienst Infrastructuur, Vervoer en Verkeer (DIVV), voelen dagelijks de noodzaak van een goede samenwerking en informatievoorziening in de keten. Dit is nodig omdat het beheer van de informatie in projecten in het ruimtelijk domein is verspreid over geheel ambtelijk Amsterdam, geprivatiseerde onderdelen en ingeschakelde aannemers (en hun onderaannemers). Meer betrokken partijen betekent meer communicatie in verschillende (informatie)talen met meer verschillende systemen. Dus meer kans op misverstanden en fouten. En een situatie dat niet iedereen altijd weet dat een bepaalde muur een dragende is
De problematiek rond het informatiebeheer, vaak veroorzaakt door niet dezelfde (informatie)taal te spreken, raakt zeer veel partijen met net zo veel ‘probleemeigenaren’, die zowel onderdeel van het probleem als de oplossing zijn. De gevolgen zijn bekend: grote budgetoverschrijdingen en uitgelopen planningen.
Gezamenlijke oplossing
De markt is het erover eens dat dit zo niet verder kan gaan. De gezamenlijke zoektocht naar een oplossing is uitgekomen bij goed informatiebeheer oftewel dezelfde taal gaan spreken. Op zich opvallend dat een wereld die drijft op techniek juist communicatie en informatievoorziening heeft omarmd als de oplossing. Tijdens het seminar blijkt dat de gehele keten (overheid als opdrachtgever, bouwbedrijven als uitvoerder) beseft dat samenwerking rond informatiebeheer noodzakelijk is om bouwprojecten in goede banen te leiden. Met het uitgangspunt van de centrale rol voor informatie is het Bouw Informatie Model (BIM) ontstaan. Inmiddels geaccepteerd als dé oplossing door de gehele keten. Er is niet echt een ‘founding father’ van BIM te benoemen, maar de Building Smart (Internationale Alliantie voor Interoperabiliteit) stuurt alles rond de uitwisselingstandaarden in de bouwsector aan. Bij de verdere ontwikkeling van BIM is hun model een goede geaccepteerde leidraad.
Wat is BIM?
BIM is het beste te omschrijven als een methodiek (filosofie), die zorgt voor een optimale informatievoorziening (creatie, gebruik, opslag, beheer en hergebruik) gedurende de gehele levenscyclus van een bouwobject.
De basisgedachte is dat gegevens over het te bouwen object in een applicatie (database) terechtkomen, waarna de betrokken partijen, van ontwerpen tot bouwen en beheren, dit kunnen inzien en gebruiken. Elke partij zorgt dus voor de invoer van de data waarvoor zij verantwoordelijk zijn. De andere betrokken partijen kunnen toevoegingen of wijzigingen dan inzien.
BIM is een omvattende term voor een model, een informatiesysteem en het proces. BIM is niet alleen de software en ook veel meer dan een 3D-representatie (of visualisatie). Een BIM heeft ‘smart objects’ die veel informatie dragen, het is mogelijk om informatie te linken aan het model zoals belangrijke documenten. En het voordeel van een ‘smart object’ is dat een muur in een BIM-model daadwerkelijk weet dat-ie een muur is. En ook zo reageert. Dus als de ene partij een muur heeft getekend in een gebouw, krijgt de andere partij een seintje als hij daar een leiding wil aanbrengen.
Doordat BIM ook de mogelijkheid biedt om extra informatie aan objecten toe te voegen, spreken we ook van 4D (tijd)- en 5D (kosten)-modellen en zelfs van virtueel bouwen. Daardoor is de juiste informatie consistent en plaatsonafhankelijk toegankelijk voor de betrokkenen. Achter elk BIM-model ligt een ‘object type library’ (OTL), waarin alle begrippen staan omschreven. Dit zorgt ervoor dat elke partij in het bouwproces het heeft over precies dezelfde muur.
Standaardisatie en open source
Het blijkt dat als er maar genoeg voordelen zijn, verschillende partijen met verschillende belangen wel degelijk kunnen komen tot standaardisatie en het hanteren van dezelfde taal. In andere sectoren zoals bijvoorbeeld de vliegtuig- en auto-industrie is dit proces al veel eerder tot stand gekomen.
Een brede invoer van BIM kan alleen succesvol zijn als alle partijen kunnen en willen meedoen. Daarom is er heel bewust gekozen voor het gebruik van open standaarden en open source. Dat betekent dat organisaties kunnen blijven werken met eigen systemen, die via ‘open koppelsoftware’ met BIM in verbinding staan. Een nieuwe manier van samenwerken door allemaal dezelfde taal te spreken. Zie hiervoor ook de zogenaamde ‘pas toe of leg uit-lijst’ van het Forum Standaardisatie.
Binnen de bouwwereld is er geen twijfel over de toegevoegde waarde van BIM. Men verwacht een grote besparing op de faalkosten (jaarlijks gaat 6 miljard euro verloren aan faalkosten) en besparingen in de voorbereiding en gedurende de uitvoering van het proces.
De besparingen kunnen al in de offertefase beginnen. Dat zit in het eenvoudige hergebruik van data. Eenmalig inwinnen van data en meervoudig gebruik leidt tot aanzienlijk lagere kosten. Daarnaast gaat er veel minder fout. BIM geeft al inzicht in de mogelijke problemen voordat de eerste schop de grond in gaat. De realiteit is nu dat er tijdens de bouw zaken aan het licht komen, die vervolgens direct vertraging en extra kosten veroorzaken.
Toekomst
Op het eerste gezicht lijkt BIM een perfecte methode om (bouw)projecten aan te pakken. Maar met alleen BIM zijn de organisaties er nog niet helemaal. Ook bij BIM geldt dat de kwaliteit van de informatie die in het systeem gaat hoog moet zijn. De gebruikers van BIM moeten ervan uit kunnen gaan dat zij de beschikking hebben over actuele, betrouwbare informatie. En daar zit de bottleneck. Vooral als het gaat om projecten waar de organisaties ook gebruik maken van ‘oude’ informatie. Dat geldt bijvoorbeeld voor bouwprojecten in Amsterdam, waar door de jaren heen enorm veel is gebouwd en verbouwd. Ondergrondinformatie is dan vaak te vinden op analoge kaarten, waarvan de oorsprong misschien wel teruggaat tot de zeventiende eeuw. Daar ligt nog wel een uitdaging. Want hoe krijg je die informatie nu goed in BIM? De uitdaging zal vooral zijn om dit proces te organiseren.
Verder lezen
- www.hetnationaalbimplatform.nl/kenniscentrum/
- www.rijkswaterstaat.nl/zakelijk/slimmer_ werken/bouwwerk_informatie_model/
- www.forumstandaardisatie.nl/ptolu
Met dank aan Flip Rosdorff.
Eric Kokke is marketingmanager van GO opleidingen.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 2 / 2014. Het gehele nummer kun je hier lezen