Onder de sprookjesachtige titel ‘Once Upon a Time, There Was the End’ presenteert het Center for Book Arts in New York een tentoonstelling over de toekomst – of het einde – van het boek. InformatieProfessional sprak met Rachel Gugelberger, curator van deze tentoonstelling.
Door: Carola van der Drift
Het Center for Book Arts richt zich als een van de weinige organisaties in de Verenigde Staten op het boek als kunstobject. De organisatie vroeg freelance curator Rachel Gugelberger een expositie over de toekomst van het boek te maken. Gugelberger omschrijft Once Upon a Time, There Was the End als een dialoog over het begin van het ‘boek’ – als orale traditie – en de angst voor het einde van het boek door digitale ontwikkelingen. ‘De tentoonstelling toont dat deze vrees van alle tijden is en met elke nieuwe technologische ontwikkeling opnieuw aangewakkerd wordt,’ aldus Gugelberger. ‘Het boek is niet dood, maar ondergaat simpelweg een metamorfose.’
De tentoonstelling bestaat niet enkel uit tot kunst herschapen boeken, maar de kunstwerken borduren voort op het thema van het begin en einde van het boek. Zes van de elf kunstenaars hebben met het thema in hun achterhoofd speciaal voor deze tentoonstelling een werk gecreëerd.
Spiegel
Kunstenares Ellen Harvey springt eruit met haar kunstwerk dat onmiskenbaar op technologische ontwikkelingen doelt. Looking-Glass iPad, Kindle & Nook laat deze drie moderne leesmiddelen zien in de vorm van een spiegel met daarop de eerste pagina uit Alice in Spiegelland, C.S. Lewis’ vervolg op Alice in Wonderland. ‘In Alice in Spiegelland gaat Alice door een spiegel het verhaal in. Ik denk dat onze relatie met ereaders vergelijkbaar is: deze apparaten functioneren als portaal naar een andere wereld.’
Voor Harvey, die veel werkt met de thema’s ‘vernietiging’ en de apocalyps, is dit haar eerste kunstwerk over ‘digital publishing’. Op dit moment werkt ze aan een boek dat ze zowel op papier als digitaal wil uitgeven. ‘Het is interessant om te bedenken wat je met digitale edities kunt doen. Denk aan zaken die niet mogelijk zijn met papieren boeken, zoals de volgorde van de vertelling. Bovendien maken digitale uitgaven het mogelijk om de lezer meer dan één versie van een verhaal voor te schotelen.’
Scans
Ook de tentoongestelde fotocollectie ScanOps van kunstenaar Andrew Norman Wilson heeft digitalisering als overkoepelend thema. Tijdens zijn werk bij Google, waar hij in 2007 verantwoordelijk was voor videoproducties, raakte Wilson geïnspireerd tot het maken van een reeks projecten over Google Books, waaronder ScanOps. De beelden voor ScanOps haalde Norman Wilson uit online bronnen van door Google gedigitaliseerde werken. Ze laten fouten zien in de overgangsfase van een fysiek boek naar een digitale versie: vervormde scans, omgeslagen pagina’s en scans waarop vingers of handen van de scanmedewerkers te zien zijn. Toekomstbeeld Zowel Gugelberger als Harvey verwachten in de toekomst meer kunst over digital publishing te zien. ‘Ik ben ervan overtuigd dat kunst gerelateerd aan digital publishing toe zal nemen. Met name kunstvormen die digital publishing als medium gebruiken,’ zegt Harvey. Voor Gugelberger is het niet de eerste keer dat ze zich bezighoudt met het thema ‘boeken’. ‘Ik interesseer me vooral voor de overgang van analoog naar digitaal. Net als kunst in het algemeen wordt ook het boek gevormd door nieuwe technologie. De tentoonstelling laat deze ontwikkeling zien, evenals het verdwijnen van de grenzen en definities van concepten zoals het boek, kunst en digitaal versus analoog.’
De expositie ‘Once Upon a Time, There Was the End’ is t/m 28 juni te zien in het Center for Book Arts, New York. www.centerforbookarts.org
Carola van der Drift is Japanologe en werkt bij de East Asian Library van de Universiteit Leiden.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 5 / 2014. Het gehele nummer kun je hier lezen