Voor de gemiddelde Nederlander is de brontaal van een app of webpagina ondoorgrondelijk, laat staan toegankelijk. Dat moet volgens hoogleraar Computerwetenschappen Felienne Hermans anders. ‘In een tijd waarin software een steeds grotere rol speelt, is het belangrijk dat iedereen de computer kan doorgronden en dat niemand wordt uitgesloten.’
Op 15 juni spreekt Felienne Hermans haar oratie ‘De menselijke programmeertaal’ uit aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waarin ze de noodzaak bespreekt voor programmeertalen die beter aansluiten bij hoe mensen leren, schrijven en denken. ‘Programmeertalen zijn gemaakt om instructies aan computers te geven met cryptische teksten als cout << “Hallo” of System.out.println(“Hallo”);. Soms zijn de codes ingewikkeld omdat het voor de computer nodig is, maar vaker is het uit conventie. De makers van programmeertalen zien geen probleem, want doorgaans zijn zij van mening dat als je echt wilt programmeren je die moeilijke codes maar moet leren. Zo eenvoudig ligt het helaas niet, zeker niet als je nog aan het leren bent en helemaal niet als je geen Engels spreekt. Programmeertalen maken namelijk bijna altijd gebruik van op Engels gebaseerde codes.’
Discriminerende algoritmes
Volgens Hermans brengen die op Engels gebaseerde codes nog meer problemen met zich mee. Want waar discriminerende algoritmes tegenwoordig een veelbesproken onderwerp zijn, ligt de basis van het probleem in de programmeertaal van een computer. ‘Arabische en Chinese tekens herkent de computer niet altijd goed, en dat betekent dat er hele groepen mensen worden uitgesloten bij het gemakkelijk gebruiken van de programmeertaal. In een tijd waarin we wereldwijd worden geconfronteerd met vraagstukken als klimaatverandering en ongelijkheid is dat zorgelijk. Spreek je geen Engels, dan is het lastig of zelfs onmogelijk om software te gebruiken die je kan helpen je problemen op te lossen.’
Programmeertaal Hedy
Om programmeren voor iedereen toegankelijk te maken ontwikkelde Hermans de programmeertaal Hedy; deze is gratis en in meer dan veertig verschillende mensentalen beschikbaar. ‘Het is gek om te bedenken dat we allemaal leren wat de Romeinse cijfers van een tot tien zijn, iets wat je minimaal gebruikt in het leven, maar we geen idee hebben hoe dat in het Arabisch of Chinees eruitziet.’
Onderzoek in stripvorm
Hermans geeft qua toegankelijkheid zelf al het goede voorbeeld door haar onderzoek voor haar oratie in begrijpelijke taal op te schrijven, zodat haar kennis niet alleen voor collega-wetenschappers te begrijpen is, maar ook voor iedereen die geen kaas heeft gegeten van computerwetenschappen. ‘Ik heb gekozen voor een strip. Dat was nog even een uitdaging bij het afdrukken van de tekst, maar voor mij essentieel. Hoe kan ik anders bijdragen als onderzoeker als mijn kennis maar voor een klein clubje ingewijden toegankelijk is?’
De hoogleraar Computerwetenschappen spreekt op 15 juni haar oratie uit aan de VU. Deze is ook online bij te wonen. Meer informatie vind je hier.