Door Rob Feenstra
Het zoeken naar nieuwe begrippen voor deze rubriek is niet altijd eenvoudig. In de meeste gevallen hebben ze een langere historie dan je zou verwachten. Tijdens de consternatie rond de oude Nokia van Mark Rutte dook bijvoorbeeld ineens het werkwoord rutteren op. Sheila Sitalsing definieerde het in de Volkskrant als ‘stomverbaasd doen want dit had je nooit bedoeld, joh’. Helaas, in 2019 had Theodor Holman het in Het Parool ook al over rutteren, maar dan in de betekenis van woedend worden. Rutteren valt in dezelfde categorie als belubberen indertijd, en zal de tand des tijds waarschijnlijk niet doorstaan.
Van realtime archiveren verwachtte ik ook dat het al een wat langere geschiedenis zou hebben, maar tot mijn verbazing werd dit begrip voor het eerst gebruikt op 17 mei door de landsadvocaat in de rechtszaak tussen de Volkskrant en het ministerie van Algemene Zaken. De krant eiste in 2020 op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) inzage in de voor het coronabeleid relevante sms-berichten van de premier en vroeg zich vervolgens af waarom dit zo weinig resultaten opleverde.
Wat je ook vindt van de hele affaire, realtime archiveren is natuurlijk een geweldige vondst. Het suggereert een extreme vorm van efficiency en effectiviteit, terwijl het er nu juist om ging dat er veel te weinig en op een veel te omslachtige manier werd gearchiveerd. Het enige wat realtime gebeurde was het vernietigen van documenten.
Het zou zomaar kunnen dat er rond Rutte weer een uitdrukking is gelanceerd die de waan van de dag overleeft. Eerder was dat al het geval met: ‘Daar heb ik geen actieve herinnering aan.’ Ik hoorde onlangs een advocaat zeggen dat gedaagden deze uitspraak in hun repertoire hebben opgenomen.
Eerlijk is eerlijk: helemaal nieuw is de vondst van de landsadvocaat niet. Speurend op het web kwam ik eenmaal het begrip realtime archivering tegen. Een leverancier van archiefoplossingen is al in 2018 enthousiast over deze methode: ‘Dit betekent dat u geen enkel bericht en geen reacties of wijzigingen mist. Zekerheid voorop.’ Zelden was een begrip in vier jaar tijd zo aan slijtage onderhevig.
Rob Feenstra is projectleider/consultant bij de Universitaire Bibliotheken Leiden; heeft als aandachtsgebieden bibliotheeksystemen en de digitale bibliotheek.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #5/2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
