NWO en de Nederlandse AI Coalitie hebben de NWA-call ‘Mensgerichte AI voor een inclusieve samenleving – naar een ecosysteem van vertrouwen’ gelanceerd, en na toetsing door een onafhankelijke NWO-commissie zijn vijf projecten gehonoreerd. Onderzoekers gaan in ELSA Labs bijdragen aan kennis voor de ontwikkeling en toepassing van betrouwbare, mensgerichte AI. In totaal hebben de projecten meer dan 10,9 miljoen euro toegewezen gekregen, zo meldt NWO.
ELSA Labs (ethical, legal and societal aspects) zijn plekken waar onderzoek naar technologische ontwikkelingen in samenhang met ethische, juridische, maatschappelijke en economische ontwikkelingen plaatsvindt. Het onderzoek op basis van de NWA-call moet de ontwikkeling ondersteunen van technologische innovaties rondom mensgerichte AI die publieke waarden en grondrechten borgen, mensenrechten respecteren en op maatschappelijk draagvlak kunnen rekenen.
De projecten hebben een looptijd van vijf tot zes jaar. De toewijzingen zijn verdeeld over vier categorieën (zie onder): Defensie, Justitie en Veiligheid, Cultuur en Media, en overige maatschappelijke uitdagingen. Deze projecten zullen samen een netwerkproject indienen in juni 2022, dat als doel heeft: de onderzoeksresultaten generaliseren, de oplossingen van de verschillende ELSA Labs opschalen, een learning community genereren en een blauwdruk van een ELSA Lab maken.
ELSA Lab Defensie (onder leiding van dr. Jurriaan van Diggelen, TNO Den Haag): ‘Artificiële intelligentie speelt een cruciale rol binnen het ministerie van Defensie om vrede en veiligheid te bieden. Voorbeelden zijn het mogelijk maken van snelle verwerking van big data en intelligente, onbemande robots. De introductie van AI-technologie in Defensie roept ook tal van ethische, juridische en maatschappelijke vragen op. Het Lab adresseert deze door een ecosysteem te ontwikkelen voor verantwoord gebruik van AI in Defensie.’
ELSA Lab Justitie en Veiligheid (onder leiding van prof. dr. Gabriele Jacobs, Erasmus Universiteit Rotterdam): ‘Openbare veiligheid is van vitaal belang voor het functioneren van samenlevingen. De ontwikkeling van een ecosysteem van vertrouwen met betrekking tot AI-geassisteerde bevordering van de openbare veiligheid staat centraal in deze ELSA Lab-toepassing. In verschillende scenario’s worden voordelen en waarborgen geanalyseerd tegen de achtergrond van een privaat-publiek-machineagentschap.’
ELSA Lab Cultuur en Media, ofwel The AI, Media & Democracy Lab (onder leiding van prof. dr. Natali Helberger, Universiteit van Amsterdam) onderzoekt de impact van AI op de democratische functie van media. ‘Samen met journalisten, mediaprofessionals, designers, burgers, onderzoekers en publieke en maatschappelijke partners ontwikkelt en test het Lab waardegedreven, mensgerichte AI-toepassingen en ethische en juridische kaders voor verantwoord gebruik van AI. Het doel is het stimuleren van innovatie van AI-toepassingen die de democratische functie van media versterken.’
ELSA Lab Overige maatschappelijke uitdagingen (onder leiding van dr. Vincent Blok, Wageningen University): dit voorstel ontwikkelt verantwoorde en betrouwbare AI in duurzame voedselsystemen door middel van de ontwikkeling van een laboratorium waarin de ethische, juridische en sociale aspecten van AI worden onderzocht. Het Lab wordt doorontwikkeld tot een onafhankelijke hub voor verantwoorde AI voor duurzame voedselsystemen.
Het vijfde project, ELSA AI Lab Northern Netherlands (ELSA-NN), wil onderzoeken hoe AI kan bijdragen aan gezond leven, werken en ouder worden in de noordelijke regio’s van Nederland.