Project: nieuwe Universiteitsbibliotheek UvA
Gestart in: september 2019
Einddatum: ergens in 2023
Aantal dagen tot oplevering: circa 1200
Gedaan tot dusver: nieuwe fundering gebouw, ontgraven voor kelder
Architect: MVSA Architects en Architectenbureau J. van Stigt
Door Robin van Schijndel
Vakblad IP volgt de wording van de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit van Amsterdam. Eens per kwartaal zal er een thema rondom de bouw van deze nieuw te ontwikkelen UB worden belicht. In dit nummer: de aftrap.
De komst van een nieuwe Universiteitsbibliotheek in Amsterdam is een feit. Na jaren van discussie en bezwaarprocedures werd in september 2019 de eerste paal geslagen. Na de opening van deze UB op het Universiteitskwartier, naar verwachting in 2023, zullen de bibliotheek P.C. Hoofthuis en de oude UB op het Singel hun deuren sluiten. Het Universiteitskwartier zal dienstdoen als een van de vier campussen van de Universiteit van Amsterdam (UvA).
Het Universiteitskwartier moet met de nieuwe UB, met kennisinstituut en museum het Allard Pierson en met de Faculteit der Geesteswetenschappen en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) fungeren als dé plek van kennis en cultuur. Het is ook de plaats waar de UvA – als Athenaeum Illustre – in 1632 begon.
Bouwkundige precisie
In het historische hart van Amsterdam vindt momenteel de renovatie plaats van het voormalige Binnengasthuis. Samen met een deel nieuwbouw vormt dit straks het gebouw van de nieuwe bibliotheek. Na jarenlange bezwaarprocedures van omwonenden en belanghebbenden is het Binnengasthuis, bestaand uit het voormalige Zusterhuis en de Tweede Chirurgische Kliniek, in 2001 tot rijksmonument verklaard. De afdeling Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam stelt daarvoor eisen aan de renovatie. Sowieso is bouwen in het historische centrum van de hoofdstad complex.
De renovatie en verbouw van het monumentale pand vereisen bouwkundige precisie van alle betrokkenen. Daarnaast steekt de UvA veel energie in de samenwerking met gemeente en omwonenden. Een lange aanloop dus naar wat straks een unieke bibliotheek op een historische plek moet zijn.
Inspirerende ontmoetingsplek
De binnentuin van het voormalige Zusterhuis en de Tweede Chirurgische Kliniek krijgt een overkapping van glas en wordt daarmee een gigantisch, deels verdiept, atrium in de bibliotheek. Dit biedt samen met de verdiepte vloer en de kelder extra veel ruimte; de bibliotheek heeft straks een oppervlak van zo’n 14.000 vierkante meter. Het plaatsen van een nieuwe fundering onder het gebouw en het ontgraven voor de kelder zijn inmiddels gedaan. De kelder wordt nu afgebouwd, en na de zomer start de aannemer met het bovengrondse deel.
Het ontwerp en de inrichting van de UB zijn afgestemd op de behoeftes van studenten, onderzoekers, docenten en medewerkers. Zo komen er veel verschillende studieplekken en werk- en onderwijsruimtes in het gebouw. De nieuwe UB wil een ontmoetingsplek worden voor studeren, onderzoeken en werken. Ze moet daarmee fungeren als een belangrijke spil binnen de UvA. Met het ontwerp van het gebouw – het atrium waar evenementen en tentoonstellingen mogelijk zijn – en de unieke plek in de binnenstad wil de UB bovendien een brug slaan tussen universiteit en samenleving.
Onderzoek en kennisdeling faciliteren
Omdat het Binnengasthuis een rijksmonument is, moeten bestaande ruimtes veelal worden gehandhaafd. Dit betekent dat de originele muren moeten blijven staan en monumentale details zo goed mogelijk bewaard moeten blijven. Een mooie opdracht voor de architect om deze ruimtes zo te ontwerpen dat ze voldoen aan de moderne eisen en tegelijkertijd rechtdoen aan de historie van het gebouw en de plek. Zo zullen de voormalige ziekenzalen worden verbouwd tot sfeervolle leeszalen met boekenwanden tot aan het plafond. Op de planken van de nieuwe UB komt zeven kilometer boeken van de geesteswetenschappelijke collectie van de UvA te staan. De erfgoedcollecties van de universiteit bevinden zich in het Allard Pierson, net om de hoek. Met deze twee bijzondere voorzieningen van de UvA hoopt de UB onderzoek en kennisdeling nog beter te kunnen faciliteren.
Deel 2 van deze serie verschijnt in IP #4 van dit jaar.
Robin van Schijndel is sectorhoofd Campusdiensten Universiteitsbibliotheek Amsterdam.
Deze bijdrage komt uit IP #1/2021. Het hele nummer kun je hier lezen.