Foto’s die meer dan 70 jaar geleden anoniem zijn gepubliceerd, zijn niet meer auteursrechtelijk beschermd. En voor online publicatie van oude archieffoto’s die nog wel beschermd zijn, is ruim 4 euro per foto redelijk, en niet 75 euro per foto zoals de kantonrechter eerder besliste. Dat zijn de kernpunten van de uitspraak van het Haagse Gerechtshof van 19 mei 2020 in een zaak van een uitgever tegen Erfgoed Leiden en Omstreken, zo meldt laatste organisatie op haar website. Deze uitspraak geeft archieven meer duidelijkheid.
De zaak ging over 25 foto’s van oude stadgezichten uit Leiden en omstreken uit de jaren veertig en begin vijftig van de vorige eeuw, gemaakt door de fotograaf Roovers. Deze foto’s zijn destijds anoniem als briefkaarten gepubliceerd. Een uitgever kocht in 1982 de auteursrechten op veel foto’s van Roovers, die zelf in 2000 overleed. Erfgoed Leiden zette deze 25 foto’s online op haar eigen website. De uitgever meldde zich in 2016 en diende een claim in bij het archief. In 2018 oordeelde de kantonrechter in Den Haag dat alle foto’s nog beschermd waren en dat Erfgoed Leiden 75 euro per foto moest betalen.
Hoger beroep
Erfgoed Leiden ging in hoger beroep. Het Haagse Hof oordeelt nu dat de 11 foto’s die voor 1946 anoniem als prentbriefkaart werden uitgegeven, in 2016 niet meer auteursrechtelijke waren beschermd door verloop van de 70 jaar termijn die voor anonieme werken geldt. De overige 14 foto’s waren op dat moment nog wel beschermd. Voor de vergoeding voor het gebruik daarvan sluit het Hof nu aan bij de bedragen die auteursrechtenorganisatie Pictoright betaalt aan fotografen van wie het werk door archieven online wordt gezet. Deze archieven hebben een overeenkomst daarvoor met Pictoright. Daarbij komt het Hof uit op een bedrag van 60 euro voor alle 14 foto’s samen, oftewel iets meer dan 4,28 euro per foto.
Vaste bedragen per jaar
Deze uitspraak is van belang voor alle archieven in Nederland. Op anoniem gepubliceerde foto’s op prentbriefkaarten van voor 1950 rust inmiddels geen auteursrecht meer. Deze foto’s kunnen archieven dus zonder problemen online zetten. Voor foto’s van later datum of voor niet-anonieme foto’s geldt voor archieven voor het online plaatsen een vergoeding van enkele euro’s, niet van tientallen euro’s.
Een veilige optie voor archieven is om een overeenkomst te sluiten met Pictoright. Op grond van een wetsvoorstel dat sinds 11 mei 2020 bij de Tweede Kamer ligt, kunnen archieven straks voor het online zetten van ‘niet in de handel verkrijgbare werken’ uit hun eigen collectie, zoals oude prentbriefkaarten, voor tienduizenden foto’s tegelijk vaste bedragen per jaar aan Pictoright betalen. Pictoright keert die dan uit aan de rechthebbenden. Claims van ‘buitenstaanders’ als de uitgever in deze zaak zijn dan niet meer mogelijk, behalve als zij gebruikmaken van een opt-out die dan alleen voor de toekomst geldt.