eind 1996
Aan de keukentafel van de uitgever vergaderen de redacties van Open en Login over het blad waarin hun tijdschriften zullen opgaan. Onder het genot van door Otto Cramwinckel bereide maaltijden ontwikkelen zij InformatieProfessional.
1997
In januari 1997 is het zover en verschijnt nummer 1. De doelgroep van het nieuwe vaktijdschrift staat uitgever en redactie scherp voor ogen, getuige de slogan op het omslag. IP richt zich op ‘librarians & cybrarians, informatiebrokers, documentalisten, kennismanagers, (online) literatuuronderzoekers, interactieve systeemgebruikers, elektronische wetenschappelijke uitgevers, de informatiespecialisten van vandaag en morgen’.
Er zijn grote plannen voor de toekomst. ‘Vanzelfsprekend werken wij aan een elektronische versie. Nog dit jaar zult u ons op het World Wide Web kunnen aantreffen.’ Dat was wat hoog gegrepen. IP Online komt er inderdaad, maar wel iets later, in 2001.
Intussen moet er eerst nog een en ander aan de papieren versie gebeuren. Volgens de redactie in nummer 1: ‘Ons staat een analytisch, kritisch en opiniërend tijdschrift voor ogen. Het blad zal zich richten op de nieuwste ontwikkelingen in de informatiedienstverlening, en in aangrenzende gebieden zoals personeel en organisatie, marketing en recht… In de komende maanden zal de inhoud, die nu nog nadrukkelijk wordt bepaald door de erfenis van de twee bladen, langzaam toegroeien naar een eigen identiteit, en een eigen lezerspubliek.’
Een duidelijke erfenis van Login is de rapportage over zoekmachines en andere zoekhulpmiddelen voor het web. Al vanaf aflevering 1 gaat deze soms wat onregelmatig verschijnende serie van start onder de naam ‘www.waar.wat’, vanaf 1999 aangepast tot ‘www.wie.waar.wat’. Hans van der Laan en Eric Sieverts en later Jeroen Bosman verzorgen het merendeel van deze artikelen. In een bijdrage over vijftien jaar zoekmachines komen we hier volgende maand nog uitgebreider op terug. Nog wat onregelmatiger bespreekt en test IP door de jaren heen softwarepakketten die voor de informatieprofessional nuttig zijn. In aflevering 4 begint dat met een lokale AltaVista voor het doorzoeken van de eigen harde schijf. Voor deze besprekingen tekent vooral Hans van der Laan.
IP krijgt ook een maandelijkse column die bij toerbeurt door een van de redacteuren wordt verzorgd.
De culturen van Open en Login, de ideeën over de werkverdeling en de opvattingen over de te volgen werkwijze bleken in sommige gevallen onoverbrugbaar te verschillen. Ook inhoudelijk is de redactie nog niet tevreden. Ad interim hoofd Chris Groeneveld: ‘Op onze verlanglijst staan bijvoorbeeld een bredere spreiding van onderwerpen, en beter leesbare artikelen, en een journalistiekere benadering van het nieuws, en meer interactie met de lezers, en… Aan ons blad valt nog veel te verbeteren.’ Hiervoor wordt journalist Wim Verbei als hoofdredacteur aangesteld. In aflevering 12 van de eerste jaargang treedt hij voor het eerst op. Ronald de Nijs is dan al enkele maanden eindredacteur. Aan het eind van het jaar verschijnt een overzicht van de beste IDM-scripties, een traditie die veertien jaar later nog steeds leeft.
Gerhard Riesthuis verzorgt, evenals alle volgende jaren, een index van deze jaargang.
1998
IP is het podium voor diverse, soms zelfs verhitte discussies tussen vakgenoten. Ook in volgende jaargangen verschijnen veel opinies en reacties van lezers. Soms gaat het over de opleidingen, vaak ook over opvattingen over het vak. Het lijkt dat webdirectories het gaan winnen van zoekmachines; maar ja, Google bestaat ook nog net niet.
De omslagen van het blad ogen steeds kleuriger, mede dankzij de fotografie van Egon Viebre.
1999
In 1999 gebeurt het: ‘Magazijn wordt vakblad’. De hoofdredacteur: ‘In de tijd dat een krant nog een “courant was, merkten tijdschriften met een hang naar distinctie zich gaarne als “magazijn” aan… De grap is er inmiddels wel af, oordeelde de IP-redactie onlangs. Het etiket roept stoffige associaties op, is geen weerspiegeling van de inhoud en dient bijgevolg te worden afgeschaft. Vanaf nu heeft dit blad daarom de subtitel: “Vakblad voor informatiewerkers”. Ook de vormgeving van het blad wordt aan de wensen van de tijd aangepast. De sanering van tierelantijnen levert naar wij hopen een duidelijker, overzichtelijker en prettiger beeld op.’ Ook bij de artikelen komen soms afbeeldingen in kleur.
De eerste IP-websitetest verschijnt: door een drietal collega’s zijn de websites van de wetenschappelijke bibliotheken beoordeeld en vergeleken. Ook wordt de eerste IP-lezing aangekondigd, met als thema ‘Information Retrieval’. Retrievalgoeroe Keith (Kees) van Rijsbergen is een van de sprekers. Ook is er een vertegenwoordiger van de succesvolle Belgische firma Lernout & Hauspie die de aanwezigen probeert te verbijsteren met een demo van spraakherkenning. Een dik themanummer geeft achtergronden bij de lezingen.
Wim Verbei begint een serie artikelen over veranderingen in het vak onder de titel ‘De transformatie’. Vanaf dit jaar verschijnen drie jaar lang veel bijdragen over de herstructurering van het OB-werk. In IP verschijnen de eerste ervaringen met digitale bijlages bij elektronische publicaties. Ook wordt nu al aangetoond dat het Z39.50-protocol voor metasearch een gepasseerd station is.
2000
Dit jaar zijn er zelfs twee websitetests, met steeds grotere aantallen actieve deelnemers. Eerst worden 36 websites van OB’s vergeleken. Later in het jaar volgen de websites van 30 bedrijven. Dat is tevens de opmaat voor de tweede IPlezing die de transformatie van de ‘corporate library’ als thema heeft.
Met overheid.nl wordt ook de overheid elektronisch. IP rapporteert zelfs al over een ‘tweede golf’ van ebooks. De hoeveelste golf zouden we twaalf jaar later intussen beleven?
Het aprilnummer fungeert als congresnummer bij de Online Conferentie. Die verbintenis zal ook voor latere congressen vaak gelegd worden.
Vanwege de subsidies die de Europese Commissie beschikbaar stelt voor informatiegerelateerde projecten, verschijnt dit en volgend jaar een reeks artikelen over dergelijke projecten waarin Nederlandse organisaties geparticipeerd hebben.
Vanaf november krijgt IP een betaalde nieuwsredacteur.
2001
De website, IP Online genaamd, komt in april in de lucht. Het heeft wat voeten in de aarde gehad, maar dan heb je ook iets. In het begin vooral veel actueel nieuws. De nieuwsbrief IP Flash, nu 4000 abonnees, attendeert op de nieuwsberichten.
In de vierde websitetest worden 38 webwegwijzers bekeken. Voor het eerst worden uitgebreidere testresultaten alleen via de website gepubliceerd. Met de rubriek ‘Professional in het nieuws’ doet human interest zijn intrede in het blad.
Een bericht over het afscheid van WSF-netwerkdirecteur Karel Elderink meldt dat ene Pim Fortuyn daar als spreker optreedt. Op zijn jubelrede ‘reageerde de zaal met een mat applaus’.
2002
InformatieProfessional mag nu vijftien jaar bestaan, ook na vijf (en na tien) jaar waren we al erg blij. Het eerste lustrum werd gevierd met een lezingencyclus met als thema ‘Het einde van…’ En ja hoor, tussen de serieuze en kwalitatief hoogstaande bijdragen kwam iemand onaangekondigd het einde van IP zelf verkondigen. Rapper Sieverts oordeelde vernietigend over het jubileumnummer en verscheurde op het podium pagina na pagina van een exemplaar.
Ook nu weer verzorgt IP een aflevering ter begeleiding van de Online Conferentie. De websitetest analyseert 36 sites van landelijke dagbladen. In 2003 zal dit onderzoek worden bekroond met de Victorine van Schaickprijs voor ‘de beste vakpublicatie van 2002’.
In de IP-lezing en het bijbehorende themanummer proberen we dit jaar te achterhalen wat ons bij het zoeken nog te wachten staat: ‘Zoeken in de toekomst’. Eind van het jaar ondergaat IP Online al een eerste facelift.
2003
In de websitetest worden veertig sites van archieven beoordeeld en vergeleken. De conclusies leiden in archieftijdschriften tot ophef.
De IPlezing ‘Koersvast laveren in zwaar weer’ gaat in op de kansen die er in moeilijke tijden (toen ook al) liggen voor bibliotheken en informatieafdelingen. Open Access en ‘Copyleft’ (als tegenhanger van copyright – een voorloper van Creative Commons) komen aan de orde.
2004
De vormgeving van het binnenwerk krijgt een kleine opfrisser.
Een websitetest van veertig sites van Nederlandse musea leidt tot de conclusie dat ‘Virtuele musea soms nog ’n doolhof’ zijn. De Amerikaanse Patriot Act leidt ook in de bibliotheekwereld tot ophef. In een aantal opvolgende nummers publiceert IP reacties.
Bij de tiende Online Conferentie komt IP in een terugblik tot de conclusie, dat de zwarte congrestasjes al die negen keer de grootste gemene deler vormden.
Ten behoeve van de IPlezing verschijnt een themanummer over taxonomieën. Wegens een OV-staking moet het congres echter worden uitgesteld.
2005
De drie maanden vertraging voor de IP-lezing over taxonomieën zorgt wel voor een recordaantal van 350 deelnemers en voor nog een nummer dat grotendeels aan dit thema was gewijd. Dit wordt trouwens helemaal het jaar van de thesauri, taxonomieën, ontologieën en folksonomies, want later in het jaar verschijnen daarover nog meer artikelen.
De vernieuwde auteurswet geeft aanleiding tot een lange reeks artikelen en reacties over dit thema.
Hoofdredacteur Wim Verbei neemt afscheid. Hij wordt opgevolgd door Martijn de Groot.
De websitetest kijkt na zeven jaar opnieuw naar de sites van wetenschappelijke bibliotheken, om te zien wat intussen veranderd (en verbeterd) is. Door ook de Belgische UB’s en KB in het onderzoek mee te nemen, komen 24 sites aan de orde die op 75 criteria zijn onderzocht.
2006
Met ingang van het maartnummer krijgen binnen- en buitenkant van het blad een geheel vernieuwde vormgeving. Die binnenkant had geleidelijk ook al steeds meer kleur gekregen. In het najaar wordt ook de website geheel vernieuwd onder een nieuw webadres, voluit ‘www.informatieprofessional.nl’.
Dit is het jaar waarin web 2.0 steeds meer een buzzword wordt, zowel in blogs als in ons blad. In een artikel over videozoekmachines wordt aandacht besteed aan een nieuwkomer: YouTube. Ook beeldanalyse en beeldretrieval komen aan de orde.
De IP-lezing rond het thema ‘zoekmachinaties’ biedt bijdragen over werking van en ontwikkelingen bij zoekmachines. Zoekmachine goeroe Chris Sherman verzorgt de keynote.
Er komt steeds meer belangstelling voor blogs en wiki’s. Voor IP schrijven twee redacteuren een artikel over dit thema, via een wiki samen met een groep lezers.
Halverwege het jaar start een serie korte artikelen met uitleg over de veelheid aan (digitale) standaarden waar de informatieprofessional mee te maken heeft.
Ongeveer tegelijkertijd begint een serie over ‘eenpitters’ waarin de dagelijkse praktijk van eenpersoonsbibliotheken en informatieafdelingen wordt beschreven.
2007
In januari legt Martijn de Groot het hoofdredacteurschap al weer neer.
Bram Donkers wordt aangesteld als (achteraf langdurig) interim hoofdredacteur. De door de vorige hoofdredacteur al in gang gezette vernieuwing van het uiterlijk van het blad, wordt doorgezet met een meer consequente bladindeling en opmaak.
Het tienjarig bestaan wordt opgeluisterd met een debat. Anders dan bij het eerste lustrum ging het nu niet over ‘Het einde’, maar over ‘De toekomst’. Van het vakblad, welteverstaan. Dus van IP. ‘Lezersparticipatie’ lijkt het toverwoord.
Modern gebruik van klassieke classificatietheorie, gestructureerde metadatamodellen als FRBR en het model van Beeld en Geluid worden net zo overtuigend aangeprezen als mogelijkheden van moderne (ongestructureerde) zoekmachines.
Of Second Life ook iets voor bibliotheken wordt, daarover bestaat dan al geen eenstemmigheid.
In de (voorlopig?) laatste aflevering van de websitetest worden websites van diverse niveaus van de overheid bekeken, van ministeries tot gemeenten en waterschappen. Na analyse van 40 sites en beoordeling op bijna 50 criteria, komt een team van 17 testers tot de conclusie dat de Eoverheid aan de buitenkant wel consistent lijkt, maar dat op detailniveau nog allerminst is. ‘Door de gesignaleerde tekortkomingen dragen de sites nog onvoldoende bij aan openbaarheid van bestuur en transparantie van de overheid.’
2008
Dit jaar verschijnt een serie artikelen over deelprojecten uit het onderzoeksprogramma CATCH, waarin applicaties voor ontsluiting van erfgoedcollecties worden ontwikkeld. Digitale bijlagen op de website geven extra voorbeelden en illustraties. Ook verder komen we steeds meer bijdragen over erfgoed in het blad tegen.
Na elf jaar wisselende (en soms ontbrekende) columnisten opteert de nieuwe hoofdredacteur, ten behoeve van betere herkenbaarheid, voor een vaste columnist.
‘Informatiecentrum tussen bacteriën’ gaat over Yakult. Ook van andere organisaties, zoals Infostrada, Hoffman’s bedrijfsrecherche, AIVD en IBgroep, wordt successievelijk de informatiehuishouding beschreven.
De wrijving tussen de wens erfgoed te digitaliseren en de beperkingen die de auteurswet stelt, komen in verschillende artikelen terug. Met ‘Weekboek’ begint in december een nieuwe human-interestserie.
2009
Afwisselend met weekboek begint ook een serie ‘Standplaats buitenland’ over de dagelijkse praktijk van vakgenoten die elders in de wereld werkzaam zijn.
Nieuwe thema’s zijn (uiteraard) Twitter en Real Time Search, alsook duurzaamheid en ‘groene’ bibliotheken.
De website van IP wordt helemaal vernieuwd. Nu ook met een eigen weblog voor de redactieleden, de mogelijkheid dat lezers (en redacteuren) zelf rechtstreeks bijdragen op de site publiceren en allerlei mogelijkheden om te reageren. Daarmee is al enige invulling gegeven aan de twee jaar eerder gewenste ‘lezersparticipatie’. Ook verschijnt een twitterstream op de site. Zelf manifesteert IP zich op Twitter, eerst nog onder de naam van @bramdonkers, maar al gauw als @IPnieuws met intussen ruim 1700 volgers.
Op de IPlezing wordt aandacht besteed aan ‘Integrity’, allerlei aspecten van betrouwbaarheid van informatie en zoekresultaten.
2010
Ook in IP wordt duidelijk dat mobiele informatietoegang steeds belangrijker wordt. Dat resulteert in een serie artikelen waarin apps voor diverse toepassingen worden besproken. Zo’n groeiende belangstelling geldt ook voor ‘data’, of het nu gaat om linked open data als bouwstenen voor een semantisch web, of om onderzoeksdata. Halverwege het jaar start dan ook een serie korte artikelen over het belang van data: ‘Data doen er toe’.
Op het NVB-congres sponsort IP een lezing van Henk van Ess over social media als informatiebron. In het congresnummer worden die bevindingen ook gepubliceerd.
2011
Na vier jaar interimschap neemt IP afscheid van hoofdredacteur Bram Donkers. Met ingang van deze jaargang gaat de (onbezoldigde) redactie als zelfsturend collectief verder, met een wisselende vergadervoorzitter, een wisselende eindverantwoordelijke per nummer en meer verantwoordelijkheden voor eindredacteur Ronald de Nijs.
IP introduceert een maandelijkse ‘fotospread’ over twee pagina’s (een soort centerfold, ook al zitten de bladzijden 4 en 5 niet in het center van IP).
Een heel nummer is gewijd aan het afscheid van John Mackenzie Owen. In een eerder nummer van jaargang 15 breekt hij al een lans voor één centrale ‘Nederlandse Bibliotheek voor het Onderwijs’. Dat sluit de cirkel vanaf zijn bijdrage in jaargang 1 over de toekomst van de bibliotheek: ‘Op weg naar de netwerkbibliotheek’.
Ook wordt afscheid genomen van de GOO, de Gemeenschappelijke Onderwerpsontsluiting. En dat terwijl veertien jaar eerder, in de eerste jaargang van IP, al was geconcludeerd dat zowel GOO als UDC tekortschoot als zoekinstrument voor online catalogi.
Uit lezersonderzoek blijkt dat lezers ons blad gemiddeld een 7,5 geven. Hoewel dat al een ruime voldoende is, zullen we gezamenlijk ons best doen dat cijfer bij het volgende lustrum nog een puntje hoger te maken.
2000
Ook in jaargang 4 aandacht voor herstructurering van het OB-werk
2001
Uitgebreidere webtestresultaten staan op de website
2002
Rapper Sieverts oordeelde vernietigend over het jubileumnummer
2003
Victorine van Schaick Prijs voor websitetest ‘kranten online’ (op foto: Remy van Venrooij en Marianne Peereboom)
2004
Zwarte tasjes zijn grootste gemene deler van de Online Conferenti
2005
Hoofdredacteur Wim Verbei krijgt bij zijn afscheid een voor hem gemaakte special edition
2006
Na een eerste IP-website in pasteltinten, nu veel wit en felle kleuren
2007
Debat met auteurs en lezers bij het tienjarig bestaan van het vakblad
2008
Informatiehuishouding van organisaties als Hoffman’s bedrijfsrecherche en Yakult komt aan bod
2009
IP communiceert via Twitter met zijn lezers
2010
Ook bij het bespreken van apps komt de erfgoedsector aan bod
2011
John Mackenzie Owens idee voor één centrale ‘Nederlandse Bibliotheek voor het Onderwijs’ lokt veel reacties uit
Samenstelling door: Marieke Kramer en Eric Sieverts.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 4 / 2012. Het gehele nummer kun je hier lezen