Minister Bruins van OCW komt met een wetswijziging om het mogelijk te maken dat het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) toch volledig online toegankelijk wordt voor een breed publiek. De minister stelt het geplande online openstellen van dit oorlogsarchief op 2 januari 2025 uit na een waarschuwingsbrief van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).
Het CABR is het grootste en meest geraadpleegde archief over de Tweede Wereldoorlog in Nederland. In het archief zijn dossiers opgenomen van personen die na de Tweede Wereldoorlog verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter. De minister gaat in gesprek met de AP om te kijken op welke wijze het Nationaal Archief toegang kan bieden tot het gedigitaliseerde archief voor de periode vanaf 2 januari tot het moment dat de wet is gewijzigd.
Bruins: ‘Ik betreur het uitstel omdat het van groot maatschappelijk belang is dat dit oorlogsarchief snel volledig openbaar en online toegankelijk wordt. Daardoor is het voor het eerst mogelijk voor nabestaanden van slachtoffers informatie te vinden over het lot van hun familie. Om de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend te houden is het belangrijk om Nederlanders op een laagdrempelige manier toegang te bieden tot deze informatie. Openheid van archieven is van belang voor nabestaanden, wetenschap en educatie en ook in de strijd tegen antisemitisme.’
Wijzing Archiefwet
Het ministerie van OCW kreeg de brief van de AP op 26 november. De zienswijze van de AP heeft grote gevolgen voor de hele archiefsector als het gaat om de digitale beschikbaarheid en toegankelijkheid van archieven, want in archieven komen bijna altijd persoonsgegevens voor. Met een wetswijziging in de bestaande Archiefwet wil de minister de mogelijkheid bieden om een belangenafweging te maken tussen openbaarheid en privacy bij de verstrekking van (bijzondere en strafrechtelijke) persoonsgegevens door archiefdiensten. Dat kan op dit moment nog niet.
Project Oorlog voor de Rechter
In 2022 is het Nationaal Archief in een consortium met het Huygens Instituut, het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en WO2NET het project Oorlog voor de Rechter begonnen. Doel is het CABR te digitaliseren, full-text doorzoekbaar te maken, context te bieden en online toegankelijk te maken. Daarmee wordt het oorlogsarchief veel toegankelijker en kan er op andere manieren onderzoek in worden gedaan. Vanaf 2 januari 2025 zou de eerste 25 procent van de dossiers te vinden zijn via oorlogvoorderechter.nl. Dat gaat nu voorlopig niet door.