De sluiting van de unieke numismatische bibliotheekcollectie van het Geldmuseum in Utrecht is officieel per 1 maart a.s. een feit. Hoe heeft het zover kunnen komen? Ans ter Woerds kijkt terug.
Door: Ans ter Woerds
De structurele financiële tekorten bij het Geldmuseum in Utrecht hebben de speciale wetenschappelijke bibliotheek de das om gedaan en sluiting van deze unieke numismatische bibliotheekcollectie is per 1 maart een feit. Dan is het gebeurd met collectieopbouw en -onderhoud, zal niets meer geregistreerd en gecatalogiseerd worden en zullen informatieonderzoek en literatuuraanvragen niet meer gehonoreerd kunnen worden. Ondergetekende heeft dan zes jaar lang met plezier de bibliotheek verder uitgebouwd, veel vaste klanten en gebruikers aan zich gebonden en geholpen bij hun zoektocht naar informatie, en een internationaal numismatisch bibliotheeknetwerk opgebouwd.
75% unica
Het is wel wrang om te moeten constateren dat een bibliotheek, die ruim een jaar geleden de catalogus ingebracht heeft in de Nederlandse Centrale Catalogus en Worldcat en daarbij meer dan 75% van haar collectie aan unica heeft aangeleverd, zomaar totaal onverwacht de melding krijgt dat het ‘einde oefening’ is.
Serieuze budgettaire problemen
Sinds de samenvoeging van het Koninklijk Penningkabinet te Leiden, het Nederlandse Muntmuseum te Utrecht en de numismatische afdeling van De Nederlandsche Bank in 2004, heeft het nieuwe Geldmuseum met serieuze budgettaire problemen te kampen gehad. Al snel na de opening van het museum in 2007 bleek dat de subsidies van de oprichters, het ministerie van OCW, het ministerie van Financiën en De Nederlandsche Bank, niet voldoende waren voor een gezonde exploitatie. Vooral het in 2004 afgesloten huurcontract nekt het museum. In 2008 resulteerde dit tekort al tot het ontslag van zes medewerkers van de afdeling Collecties & Onderzoek. Financiën kwam te hulp met een driejarige extra subsidie van 750.000 euro per jaar onder de voorwaarde dat het museum zelf voorzienend zou zijn in 2011.
Voortaan vrijwilligers in de bibliotheek
In 2009 werd de nieuwe directeur geconfronteerd met dit probleem en tot op heden is ze niet in staat gebleken nieuwe bronnen van inkomsten te vinden om de afdeling Collecties & Onderzoek, inclusief bibliotheek, overeind te houden. Eind 2011 zag het ministerie van Financiën ervan af om de extra subsidie te continueren. Een reorganisatie volgde, waarbij de directeur heeft besloten om de gehele afdeling Collecties & Onderzoek op te heffen en de unieke bibliotheek te sluiten. Negen kenniswerkers werden daarbij met ontslag geconfronteerd. Slechts twee conservatoren en een depotmedewerkster resteren voor het beheer van de sinds twee eeuwen opgebouwde collectie en kennis van het museum. Met twee vrijwilligers zal de bibliotheek voor bezoekers twee dagen per week opengehouden worden, maar de collectie wordt verder niet opgebouwd, ontsloten en professioneel beschikbaar gesteld.
Groot verlies
Het opheffen van het enige wetenschappelijke numismatische kenniscentrum in Nederland is een groot verlies voor zowel de nationale als de internationale numismatische wereld. Momenteel zijn er veel protestacties gaande door verzamelaars, numismatische organisaties en internationale collega-instellingen, maar of die het cultureel en wetenschappelijk verval op dit gebied kunnen stoppen en ten goede keren, is nog maar de vraag. Als afdeling hebben we niet de kans gehad al veel eerder aan de bel te trekken en de achterban en netwerken te mobiliseren en acties te ondernemen, zoals veel andere museale instellingen hebben kunnen doen. Beslissingen waren al genomen toen wij te horen kregen dat we als afdeling opgeheven werden. En dat is eeuwig zonde.
Ans ter Woerds, officieel bibliothecaris Geldmuseum tot 1 maart 2012