Een onderzoeksteam aan de VU gaat de komende jaren een geheel onafhankelijk onderzoek opzetten naar het functioneren van sociale media. Dit project maakt gebruik van datadonatie waarbij respondenten die meedoen gevraagd wordt om hun socialemediagegevens te doneren.
VU-hoogleraar Politieke Communicatie Wouter van Atteveldt leidt het onderzoeksteam. Aanleiding van de studie is de grote rol die sociale media spelen bij bijvoorbeeld de komende Amerikaanse presidentsverkiezingen. Algoritmes zorgen ervoor dat gebruikers nieuwsberichten te zien krijgen die aansluiten bij hun interesses. Volgens Van Atteveldt is het zaak hier kritisch naar te kijken.
Rol van poortwachter
‘Zelfs als het meeste nieuws uiteindelijk afkomstig is van journalistieke bronnen, neemt het algoritme van het sociale netwerk een deel van de poortwachtersrol van de journalist over’, zegt Van Atteveld. ‘Dat gebeurt zonder de bijbehorende redactiestatuten en regulering die de onafhankelijkheid, kwaliteit en betrouwbaarheid van nieuws waarborgen. Daarnaast is nieuws op sociale media minder een gedeeld goed: het is niet duidelijk wie wat ziet op sociale media, wat het moeilijker maakt om politici af te rekenen op gedane uitspraken.’
Datadonatie
Bij het onderzoek dat Van Atteveld gaat doen, maakt het team gebruik van datadonatie. Respondenten kunnen met behulp van de AVG (regeling bescherming van persoonsgegevens) hun data opvragen bij socialemediaplatforms. Het onderzoeksteam bouwt een digitale tweeling van het mediasysteem met open source taalmodellen om de impact van regulering beter te kunnen voorspellen.
Van Atteveldt: ‘Totdat platforms gedwongen worden om op zinvolle schaal gegevens met onderzoekers te delen, is dit momenteel een van de weinige manieren om onafhankelijk onderzoek te doen naar het functioneren van sociale media tijdens verkiezingen. Gebeurtenissen tijdens en na de vorige Amerikaanse verkiezingen laten zien dat dat broodnodig is.’