De 18de-eeuwse bibliotheek van de Mechelse kardinaal d’Alsace wordt integraal erkend als Vlaams Topstuk. Door de opname op de Vlaamse Topstukkenlijst wordt de cultuurhistorische waarde van deze ‘openbare’ bibliotheek ten behoeve van de clerus in Mechelen bevestigd.
De 18de-eeuwse Bibliotheek Kardinaal d’Alsace werd samengesteld door Thomas-Philippe d’Alsace de Boussu (1679-1759), aartsbisschop van Mechelen. De collectie van bijna 12.000 boekbanden was bedoeld als ‘openbare’ bibliotheek ten behoeve van de clerus te Mechelen en telde zo’n 9.400 titels, waarvan er op dit moment 3000 bewaard zijn. Het gros daarvan is in Vlaanderen te vinden en wordt ter beschikking gesteld voor onderzoek in de Maurits Sabbebibliotheek van de KU Leuven en in het Stadsarchief van de Stad Mechelen.
De Bibliotheek Kardinaal d’Alsace geldt als een uniek voorbeeld van een religieus-wetenschappelijke collectie uit de 18de eeuw, opgericht ten bate van de seculiere geestelijkheid. Kardinaal d’Alsace gaf de collectie immers een semi-openbaar karakter door ze open te stellen voor de talrijke kanunniken, priesters, seminarieprofessoren en andere leden van de seculiere geestelijkheid in de Mechelen. De collectie kwam op professionele wijze tot stand en is helder georganiseerd.
Het is de enige religieus-wetenschappelijke bibliotheek in Vlaanderen van voor de Franse Revolutie waarvan de inhoud op exemplaarniveau bekend is en waarvan een belangrijk deel tot op vandaag bewaard is gebleven als een afzonderlijke collectie. Door de opname op de Vlaamse Topstukkenlijst wordt de unieke cultuurhistorische waarde ervan bevestigd.
Met de steun van het Fonds Baillet Latour (Koning Boudewijnstichting) werden in 2016 meer dan 3000 volumes van de Bibliotheek Kardinaal d’Alsace geconserveerd. Dit ‘boeken-EHBO’-project werd uitgevoerd door het Book Heritage Lab (Expertisecentrum voor Boek en Erfgoed), verbonden aan de Universiteitsbibliotheek en de Maurits Sabbebibliotheek van de KU Leuven.