Bijdrage KVAN
‘Archiefwet speelt onvoldoende in op “nieuwe” digitale werkelijkheid’
Twee Kamercommissies, die van OCW en die van Digitale Zaken, organiseerden 23 februari een ‘ronde tafel’ met makers, experts en gebruikers van archieven om zich te laten informeren en inspireren voor de behandeling van de Archiefwet 2021 in hun Kamer. Wat kregen de leden van de commissies? Heel verschillende inkijkjes in wat de wet al dan niet zou gaan bewerkstelligen. Tegelijkertijd was er een gevoel bij hun rondetafelgasten dat deze wet (te) weinig gaat veranderen.
KVAN ziet een wet die een aantal zaken repareert, en ook de verkorting van de overbrengingstermijn is hard nodig, maar tegelijk speelt de wet onvoldoende in op de ‘nieuwe’ digitale werkelijkheid. Hij zou zelfs een gevaar kunnen vormen voor de openbaarheid van overheidsinformatie. Dat dreigt bij de mogelijkheid tot ontheffing van overbrenging, want op die informatie wordt de Archiefwet niet van toepassing. De minister (nu staatssecretaris) zegt toe de algemene maatregel van bestuur conform de Archiefwet te zullen opstellen, maar dat moet dan nog wel gebeuren.
Ook het vervallen van de diploma-eis voor archivarissen brengt een fors risico met zich mee. Bert de Vries, voorzitter van KVAN, drong er bij de Kamerleden op aan deze wijziging niet te accepteren als daar geen goed kwaliteits- en certificeringssysteem tegenover staat dat de kwaliteit van de functionaris kan borgen.
Informatiewet nodig
Natuurlijk liet hij deze kans niet lopen om opnieuw te pleiten voor een geïntegreerd informatiebeleid met een Informatiewet als kaderstellende basis. Deze wens wordt inmiddels gesteund door de kersverse regeringscommissaris Informatiehuishouding Arre Zuurmond. Die solliciteerde ter plekke naar een aanvullende opdracht om er direct mee aan de slag te gaan. Eerst een strakke analyse van de huidige situatie: waar zitten de doublures, de gaten en de tegenstrijdigheden. Daarna kunnen politiek en betrokken sectoren bespreken wat beter zou zijn en kan dit verder worden uitgewerkt.
Je begrijpt: Bert de Vries heeft Arre Zuurmond al gebeld.
Bijdrage KNVI
Doosje in een doosje
Onlangs had ik de eer Barbara van Veen te mogen aankondigen als spreker tijdens een masterclass Digitaal Leiderschap. Zij nam studenten mee in de mogelijkheden om de toekomst te helpen duiden en te werken aan visies voor organisaties, opdat deze de juiste keuzes maken. Best lastig, want je moet veel organiseren om een goed beeld te krijgen van ‘weak signals’ die relevant zijn voor je organisatie, maar je hebt ook te maken met een vakgebied waarin velen van ons zich (nog) moeten bekwamen.
Mensen vervangen door AI
Direct daarna struikelde ik over een ‘strong signal’ over de inzet van artificial intelligence: NBD Biblion stuurt 700 recensenten naar huis omdat dit werk ook door AI kan worden gedaan. Het woord ‘beter’ vermijd ik hier bewust, maar het kan wel sneller en efficiënter. Het aardige – of wrange – van het bericht was dat een ‘AI’, op basis van een voorgedefinieerde kop-tekst, het artikel hierover publiceerde vanuit het Cultureel Persbureau. Een ‘AI’ die een persbericht maakt over het vervangen van mensen door een AI-routine. Een doosje in een doosje dus.
De vraag is natuurlijk: hebben de recensenten dit zien aankomen? Wellicht niet, gegeven de kleine storm van berichten over deze keuze van NBD Biblion. De hamvraag is of klanten van NBD Biblion het vervelend vinden. Als de recensies van redelijke kwaliteit zijn en voldoende basis vormen voor aankoop- of leeskeuzes, wat is daar dan de betekenis van? Om in de metafoor te blijven: door mensen geschreven recensies komen uit de oude doos. AI opent de doos van Pandora, zeker als deze AI-routine razendsnel alle persoonlijke recensies van lezers over de hele wereld analyseert en samenvat tot één stevig onderbouwde tekst.
Vertaalmachine
Vanuit de KNVI experimenteren we ook met AI. Als vereniging voor informatieprofessionals baseren we ons op zowel wetenschap als praktijkervaring van professionals. We laten ons meest recente boek, Smart Humanity, vertalen door een AI-routine. Geen vertaler komt eraan te pas: we gaan de uitdaging aan en publiceren binnenkort een geheel AI-vertaalde tekst van 65.000 woorden. We doen de lay-out, en klaar is Kees.
De eerste resultaten van de vertaling zijn hoopvol – op enkele hick-ups na. Zo kan ‘de machine’ hier en daar een jaartal niet aan; 2007 wordt bijvoorbeeld omgezet in 0207. Bij overgangen tussen pagina’s maakt de ‘AI’ een zin zelf gewoon even af. Daardoor krijg je twee dezelfde interpretaties na elkaar van één zin. Daarnaast is een Nederlands woord dat aan het eind van een zin wordt afgebroken (ste-vig) nog wel een puzzel voor de machine, maar de rest van de tekst … oordeel straks zelf, en beoordeel dan ook of AI voor jou een weak of strong signal is.
Wouter Bronsgeest, duovoorzitter van de KNVI
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #3/2022. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
