Brigitte Jansen en Sylvia Bakker-Kempen zijn toevallig in het informatievak verzeild geraakt. Wat zijn hun ervaringen?
‘In plaats van in de reclamewereld kwam ik terecht in de erfgoedsector’
‘Communicatie en Multimedia Design is heel populair,’ zegt Brigitte Jansen (1991). ‘De opleiding, iets meer dan tien jaar geleden begonnen, is op vrijwel elke hogeschool in Nederland te volgen.’ Zelf rondde ze de studie in 2013 af. Hoewel de meeste van haar medestudenten belandden in de reclamewereld, koos Jansen voor het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
‘Bij de opleiding Communicatie en Multimedia Design leer je een beetje marketing, een beetje ontwerpen en een beetje programmeren, zodat je een concept voor bijvoorbeeld een website of een applicatie kunt neerzetten en dat vervolgens met de hulp van de juiste mensen tot een concreet product kunt uitwerken,’ zegt Brigitte Jansen. ‘Je bent dus niet gespecialiseerd in één discipline.’ Dat kan het vinden van een baan soms lastig maken. Jansen had echter geluk.
‘In de eerste jaren van de opleiding had ik enkel projecten gemaakt voor het scherm van een computer en een mobieltje. Je weet dan niet goed wat de gebruiker van een website of app precies doet als hij op het scherm kijkt en waar hij zich bevindt. Op het moment dat je ergens een fysieke installatie neerzet, speelt die plek automatisch een heel belangrijke rol in de beleving van de gebruiker. Een museum heeft in dat opzicht veel specifiekere eisen; ik vond het interessant om dat voor mijn afstudeerscriptie te onderzoeken.’ Zo kwam Jansen uit bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Haar afstudeerscriptie mondde uit in een theoretisch onderzoek, een conceptueel model en een ontwerpconcept voor een interactieve museuminstallatie die op basis van onderwerpen op een dynamische manier de inhoud van een grote digitaal erfgoeddatabase toont.
Kort na haar afstuderen werd binnen Beeld en Geluid een voorstel voor een project geschreven, dat qua idee overeenkwam met Jansens eigen afstudeeronderzoek. Er werd samenwerking gezocht met de mediakunstenaar Geert Mul. Nadat de benodigde financiering was binnengehaald, werd Jansen gevraagd om dit project, genaamd Ander Nieuws, te gaan leiden. De samenwerking met Geert Mul heeft een installatie opgeleverd die de relaties toont tussen tienduizenden nieuwsonderwerpen, afkomstig uit de dataset van drie jaar Achtuurjournaal. ‘Op die manier willen we het erfgoed van Beeld en Geluid op een innovatieve manier aan onze bezoekers presenteren.’
Inmiddels werkt Jansen alweer twee jaar aan Ander Nieuws en verschillende erfgoed gerelateerde multimediaprojecten, zoals het aan Europeana gelieerde Europeana Sounds. Hoewel ze nu in een sector werkt waarvoor ze niet specifiek is opgeleid, voelt ze zich er als een vis in het water. ‘Ik ben niet iemand die overal goedkeuring voor moet krijgen en wil meteen aan de slag gaan. Binnen de afdeling Kennis en Innovatie mag ik heel veel dingen zelf uitzoeken en zelf initiatief nemen.’ De eerste tijd was ‘best wel stresserig’, want er kwamen allerlei zaken op Jansen af die haar tijdens de opleiding niet waren bijgebracht. Denk aan een projectbudget bijhouden, projectfinanciering vinden en projectpartners in het gareel houden. Dat heeft ze inmiddels wel onder de knie; ook heeft ze veel managementervaring opgedaan. ‘Nu zou ik niet meer naar een functie willen waarin ik alleen maar als ontwerper dingen creëer. Ik vind het ook leuk om zaken te organiseren. Dat zorgt voor een fijne afwisseling. Ik blijf hier nog wel even.’
‘Ik wist helemaal niet dat dit vak bestond’
Sylvia Bakker-Kempen (1970) volgde via Schoevers de opleiding management-assistent en de marketingopleiding NIMA A, kwam terecht bij Microsoft en ging daarna aan de slag bij de gemeente Landsmeer, waar ze het archiefvak ontdekte. Nu werkt Bakker als archivaris bij de VVD-fractie in de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
‘In 2011 kwam ik bij het algemeen secretariaat van de VVD om “stapels papier” op te ruimen,’ zegt Sylvia Bakker. ‘Er was een achterstand bij het overdragen van haar archief naar het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP). Dat voor het wegwerken ervan iemand met een archiefdiploma werd gezocht, bewijst dat men het serieus wilde oppakken.’
‘Nadat dit op orde was gebracht werd ik gevraagd voor de VVD-fractie in de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Het archief 1963-2002 was overgedragen naar het Nationaal Archief en moest nader ontsloten worden. Kennis van de partijorganisatie is daarvoor belangrijk. De fractie en het algemeen secretariaat van de partij zijn twee aparte organisaties en daardoor verschillende archiefvormers.’
Haar carrière begon Bakker bij de financiële afdeling van Microsoft, toentertijd een zeer modern bedrijf waar al gebruik werd gemaakt van elektronische netwerken en e-mail. ‘Toen ik in 1995 ging werken bij de de gemeente Landsmeer, deed ik een stap terug, want daar was men net met e-mail begonnen.’ Ze ondersteunde onder andere de burgemeester en wethouders en verzorgde vanaf 2000, het jaar waarin Landsmeer zijn eerste website kreeg, de online content en de producten- en dienstencatalogus.
Nieuwe kansen zag Bakker toen ze binnen de gemeente kon overstappen naar de afdeling documentaire informatievoorziening. ‘Als ik een nieuw vak in rol, dan wil ik daar ook de benodigde bagage voor ontwikkelen. Daarom heb ik verschillende archiefopleidingen bij de SOD gevolgd. Al doende kwam ik erachter dat het een heel leuk vak is.’
Bij haar intrede in de archiefwereld heeft Bakker veel gehad aan een oudere collega. ‘Hij kon met zijn uitleg over het “oude secretarie”-archief actuele ontwikkelingen tastbaar maken. Personen die langer in eenzelfde functie zitten hebben vaak meer verdieping, is mijn ervaring.’ Bij haar huidige werkgever echter voelt Bakker zich een buitenbeentje. ‘Ik heb geen voorganger die dit vak op deze manier heeft gedaan, of een sparring partner die hetzelfde werk doet.’
Het archief van de VVD-fractie in de Tweede Kamer der Staten Generaal is in oktober 2015 overgedragen aan het Nationaal Archief. Het werk was al eerder voorbereid, Bakker droeg haar steentje bij in de laatste fase van openbaarmaking. ‘In samenwerking met het Nationaal Archief heb ik gewerkt aan de nadere ontsluiting van het VVD-fractie-archief, waardoor het openbaar en toegankelijk is geworden voor het publiek.’
Het archief bevat diskettes van oud-fractievoorzitter Frits Bolkestein. Deze kunnen niet worden ‘gelezen’ op de studiezaal van het Nationaal Archief, omdat er nog geen mogelijkheid is om diskettes te ontsluiten. ‘Ik benoem dat dan als iets waarover we moeten gaan nadenken.’
Regelmatig merkt ze in haar werkomgeving dat velen niet weten dat het verzorgen van de informatievoorziening, van de archivering een vak is. ‘Als archivaris ben je ondersteunend in de werkzaamheden. Daarbij word je geacht achteraan het proces te zitten, terwijl je bij de inrichting van informatiesystemen juist vooraf erbij dient te worden betrokken. Ja, het is écht een vak,’ zegt Bakker. ‘Een mooi vak.’
Deze bijdrage komt uit IP nr. 9 / 2015. Het gehele nummer kun je hier lezen.