De omstandigheden voor journalisten zijn voor het eerst in de helft van alle landen wereldwijd ongunstig, zo blijkt uit het nieuwste rapport van Reporters Without Borders (RSF) dat jaarlijks de Wereldpersvrijheidsindex opstelt. Techreuzen domineren het media- en informatielandschap en die zijn ‘nauwelijks gereguleerd’. Ook zijn ze ‘verspreiders van misleidende informatie, wat leidt tot desinformatie’.
RSF wijst vooral op de financiële situatie van de journalistiek, een van de vijf hoofdindicatoren van de Index. Die blijkt in 2025 verantwoordelijk voor de sterkste wereldwijde achteruitgang. Volgens RSF is deze druk grotendeels het gevolg van de concentratie van mediabezit, van de invloed van adverteerders en geldschieters en van gebrekkige of ondoorzichtige publieke steun. Het wordt steeds moeilijker voor redacties om hun onafhankelijkheid te behouden en tegelijkertijd economisch te overleven.
In 160 van de 180 beoordeelde landen is het voor nieuwsorganisaties moeilijk tot onmogelijk om financieel stabiel te blijven. Het grootste en meest schrijnende voorbeeld is Gaza, waar het Israëlische leger redactielokalen heeft vernietigd en bijna tweehonderd journalisten heeft gedood. Maar ook in de Verenigde Staten, Tunesië en Argentinië staat de persvrijheid onder zware druk, volgens RSF.
‘Zonder financiële onafhankelijkheid geen persvrijheid’
Zonder financiële onafhankelijkheid is persvrijheid in de ogen van RSF onmogelijk. ‘Verarmde media zijn kwetsbaar voor overname door machthebbers, oligarchen of overheden, die hen misbruiken voor propaganda en desinformatie. Journalisten zonder middelen kunnen zich niet verweren tegen vijanden van de vrije pers. Financiële onafhankelijkheid van de media is een noodzakelijke voorwaarde om vrije, betrouwbare informatie te garanderen die het algemeen belang dient.’
Nederland stijgt naar derde plaats
Noorwegen voert voor het negende jaar op rij de Wereldpersvrijheidsindex aan, gevolgd door Estland. Nederland is gestegen naar de derde plaats. Daarmee keert Nederland terug naar de hoogste rangen. Na de moord op Peter R. de Vries in 2022 daalde dit land naar nummer 28. De stijging in 2025 heeft Nederland onder meer te danken aan het goed functionerende platform PersVeilig en het tegengaan van btw-verhoging op media.
RSF spreekt wel zijn zorgen uit over ontwikkelingen in Europa. In Hongarije en Cyprus is sprake van politieke beïnvloeding via overheidsadvertenties. In Bulgarije en Kroatië worden onafhankelijke media belaagd door rechtszaken (SLAPPs).
Bron: NVJ