Door Cindy Lammers
Geen idee waarom – de wondere wegen van de associatie waarschijnlijk – maar ik had opeens het ‘pin-pin-pin-pin’-reclamedeuntje in mijn hoofd. Waarin een goed articulerende meneer vrolijk aanspoort om met pin te betalen. De opkomst van bancaire technologie. Ik weet nog hoe mijn opa, die eens per maand het huishoudgeld ‘van de bank ging halen’, per brief te horen kreeg dat dit voortaan anders moest: ‘uit de muur’. Woest was hij. Gelukkig kneep baliemedewerker Frits een oogje dicht en kon de boel nog een jaar worden gerekt, maar daarna moest opa er toch echt aan geloven.
En het lukte. Eigenlijk vrij snel ook.
Ergens jaren negentig was het. En zie waar we nu staan. Alles verandert. Alles stroomt. Dat hadden de oude oosterse en westerse meesters al goed gezien.
Technologie verandert en vernieuwt voortdurend, en ze zet de wereld op haar beurt in een stroomversnelling. Dan zien we opeens items in journaals die proberen uit te leggen wat AI eigenlijk is en waarom we daar wat van moeten vinden. Dat er grenzen worden opgezocht en we nog niet zo goed weten of we willen dat die worden opgerekt. ChatGPT? Weer zo’n technoviteit, inclusief haken en ogen. Niet dat maker OpenAI daar geheimzinnig over doet overigens – integendeel, maar het is zinnig om te blijven discussiëren over wat we wel en niet moeten accepteren en reguleren.
Zo krijg je bijvoorbeeld, als je zoekt via een zoekmachine, een lijst met resultaten waarvan je zelf kunt beoordelen welke bronnen je betrouwbaar genoeg vindt om te lezen. Met ChatGPT is dat een ander verhaal: zoeken 3.0, maar vinden 1.0. Vooralsnog. Dit heeft aandacht nodig.
Technologie tegenhouden lukt niet (wie weet nog hoe scholen massaal ageerden tegen het gebruik van rekenmachines in de klas?), en er komt nog veel meer aan. Maar we kunnen wel (kritisch) monitoren of de relatie tussen mens en machine een gelukkige blijft.
Cindy Lammers is hoofdredacteur van IP.
Deze bijdrage komt uit het digitale magazine IP #1-2023. Klik op de onderstaande button om het hele nummer te lezen.
