Door: Raymond Snijders
Sinds 1 januari betaal je als consument enkele euro’s meer voor een tablet, computer, laptop, smartphone en zelfs een harddiskrecorder. Reden voor die prijsstijging is de invoering van de uitgebreide thuiskopieheffing. Dit betekent dat op media en apparaten waar je digitale content van anderen op kunt bewaren, een heffing zit die bedoeld is als compensatie voor de rechthebbende van die content.
De thuiskopieheffing is een zogeheten billijke vergoeding die betaald moet worden aan auteursrechthebbenden. Dat auteursrecht geeft de maker van een werk het exclusieve recht om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld. In de Auteurswet is een van die beperkingen op het auteursrecht van de maker de mogelijkheid voor consumenten om voor eigen gebruik een thuiskopie te maken van een auteursrechtelijk beschermd werk zonder toestemming van de rechthebbende. Deze beperking zorgt ervoor dat je in Nederland een privé-kopie mag maken op dragers die bestemd zijn om een werk ten gehore te brengen, te vertonen of weer te geven. Het is ook de wettelijke basis om muziek en films van internet te mogen downloaden, ongeacht of het legaal of illegaal materiaal is.
Downloaden of zelf een privé-kopie maken is niet gratis. Volgens de Europese auteursrechtrichtlijn moet er een systeem aanwezig zijn voor het compenseren van de rechthebbenden die benadeeld worden doordat consumenten voor eigen gebruik kopieën mogen maken. Dit is geregeld in hetzelfde artikel in de Auteurswet door te benoemen dat er een billijke vergoeding betaald moet worden door de fabrikanten van de apparaten waar je de kopieën op kunt gebruiken. Dat is de thuiskopieheffing geworden en die wordt door de fabrikanten doorberekend aan de consument.
Die heffing is niet de meest handige oplossing: het leidt tot hogere prijzen voor zowel dragers als apparaten. Bovendien moeten alle consumenten betalen voor gebruik van auteursrechtelijk beschermde content van anderen op hun apparaten, ongeacht of ze het daar ook voor gebruiken.
De Staat ging in 2012 op zoek naar een manier om van de thuiskopieheffing af te komen en kwam, in de persoon van staatssecretaris Teeven, terecht bij het aanpassen van de uitzondering zelf. Als consumenten niet meer het recht hebben om voor eigen gebruik kopieën te maken middels downloaden, dan hoef je op deze manier ook geen stelsel van billijke vergoedingen in stand te houden. Er ontstond een langslepende discussie over een downloadverbod, die tot het einde van dat jaar zou duren. Het had niet veel gescheeld of de mogelijkheid om een thuiskopie te maken, door middel van vrijelijk downloaden, was ingeperkt of zelfs volledig verdwenen.
Omdat er geen kamermeerderheid voor een downloadverbod bleek te zijn, is per 1 januari 2013 alsnog de uitgebreide thuiskopieheffing ingevoerd. Niet ideaal, want iedereen rekent nu een fractie meer af voor een tablet, computer of smartphone. Toch is beter dan het alternatief.
Een downloadverbod zou hoogstwaarschijnlijk hebben geleid tot controles op alles wat consumenten downloaden en tot de introductie van een boetestelsel. Dan kun je voor je nieuwe tablet toch maar beter iets dieper in de portemonnee tasten.
Raymond Snijders is senior informatiebemiddelaar bij Hogeschool Windesheim.
Deze bijdrage komt uit IP nr. 1 / 2013. Het gehele nummer kun je hier lezen